Kerkliedwiki bundels.png
Kerkliedwiki wijst je de weg naar meer dan 10.000 liederen!

Tips nodig? Zo kun je een lied zoeken. Hier vind je een overzicht van alle liedbundels.
Wil je ons werk steunen? Hier vind je meer over doneren of koop onze unieke Ubi-cari-tas.

Meer weten of vragen over Kerkliedwiki? info@kerkmuzieknetwerk.nl
Kerkliedwiki bundels.png Kerkliedwiki wijst je de weg naar meer dan 10.000 liederen! Tips nodig? Zo kun je een lied zoeken. Hier vind je een overzicht van alle liedbundels.

Op Liturgiewerkplaats.nl bieden we je inspiratie en concrete tips rond kerkmuziek en vieren Abonneer je op de nieuwsbrief.

Wil je ons werk steunen? Hier vind je meer over doneren of koop onze unieke Ubi-cari-tas. Meer weten of vragen over Kerkliedwiki? info@kerkmuzieknetwerk.nl

God in den hoog' alleen zij eer

Uit Kerkliedwiki
Ga naar: navigatie, zoeken
Dit lied is te vinden in de volgende veelgebruikte liedbundel(s):
Liedboek 2013 302 (b) Liedboek voor de kerken Gezang 254 (b) Gereformeerd Kerkboek Gezang 106 Weerklank 247 Gezangen voor Liturgie 382 Zingt Jubilate 588 Hemelhoog 444 Zangbundel Joh. de Heer 55a
Mogelijk staat het ook in andere liedbundels. Kijk hiervoor in de infobox rechts, onder het kopje 'Liedbundels'.
God in den hoog' alleen zij eer
Vorm Strofelied
Herkomst
Titel Allein Gott in der Höh sei Ehr
Taal Duits
Land Duitsland
Periode 1522
Tekst
Dichter Nikolaus Decius
Vertaler Dirk Christian Meyer jr. (a)
Jan Wit (b)
Cor Waringa (Fr)
Douwe Annes Tamminga (Fr)
Hendrik Hasper (c, d)
Bijbelplaats Lucas 2:14
1 Timoteüs 1:17
Efeziërs 2:5
Efeziërs 2:8
Tobit 4:22
Romeinen 8:31-39
Psalm 145:8-9
Lucas 11:20
1 Kronieken 29:10-13
Exodus 15:18
Psalm 12:8
Johannes 1:14
2 Korintiërs 5:18-19
Kolossenzen 1:19-20
Johannes 1:29
Johannes 15:26
Openbaring 5:5
2 Timoteüs 1:12
Metrisch 8-7-8-7-8-8-7
Muziek
Componist Nikolaus Decius
Melodie Allein Gott in der Höh sei Ehr
Herkomst Leipzig 1539
Solmisatie 1-3-4-5-4-3-2-3
Gebruik
Kerkelijk jaar Trinitatis
Liturgie Gloria
Thema Aanbidding
Loven en danken
Liedbundels
Liedboek 2013 302 (b)
Liedboek voor de kerken Gezang 254 (b)
Gereformeerd Kerkboek Gezang 106
Weerklank 247
Gezangen voor Liturgie 382
Zingt Jubilate 588
Hemelhoog 444
Zangbundel Joh. de Heer 55a
119 Gezangen 51 (b)
Colours of Grace 45
Evangelisches Gesangbuch 179
Gezangboek der ELK 105 (a)
Evangelisch-reformiertes Gesangbuch 221
Gotteslob 167
Hervormde Bundel 1938 91
Lieteboek 2013 302
Lieteboek foar de tsjerken 254
Uit aller mond 6
E&R-liedbundel 1 132
Geestelijke Liederenschat 1935 6 (c)
Geestelijke Liederenschat 1935 14 (d)

God in den hoog' alleen zij eer is een trinitarisch lied, gebaseerd op het Groot Gloria. De oorspronkelijke tekst en melodie gedicht en gecomponeerd werd door de dichter-theoloog Nikolaus Decius (1485-1546). De oorspronkelijke Nederlandse vertaling is van Dirk Christiaan Meijer jr. (a). Een actuele bewerking is van Jan Wit (b). Een oudere Nederlandse vertaling van hetzelfde Duitse lied is Den hoogen God alleen zij eer!. De Geestelijke Liederenschat 1935 heeft twee vertalingen : Alleen aan God omhoog zij eer (c) , en God in den hoge alleen zij eer (d), beide toe te schrijven aan Hendrik Hasper

Opname beluisteren

Samenzang vanuit de Columnakerk te Groningen. Organist: Egbert Minnema

Tekst

De beginregels van de vier strofen in de vertaling van Dirk Christiaan Meijer jr. resp. in de bewerking van Jan Wit/ Hendrik Hasper(c)/Hendrik Hasper (d) luiden:

  • 1. God in de hoogt' alleen zij eer / God in den hoog' alleen zij eer/Alleen aan God omhoog zij eer/ God in den hooge alleen zij eer
  • 2. O Vader, die in eeuwigheid / U, Vader, U aanbidden wij/Wij loven uwe mogendheid/Wij heffen dankb're zangen aan
  • 3. O Jezus Christus, Zoon van God / O Jezus, die de Christus zijt/O Jezus Christus, Zoon van God/Gij, Jezus Christus, Zoon van God
  • 4. O Heil'ge Geest, ons hoogste goed / O Heilge Geest, ons hoogste goed/Kom, Heil'ge Geest, o Hoogste Goed/ O Heil'ge Geest, ons Hoogste Goed

Ontstaan

De dichter had een 'liturgisch strofenlied' op het oog, en maakte een vrije berijming van het 'Gloria' uit het Ordinarium Missae. Hij schreef de tekst in het Nederduits in 1522.

De vierde, laatste, strofe werd in 1525 toegevoegd. Vermoedelijk is deze van een andere dichter, Joachim Slüter.

Inhoud

In de Lutherse en Rooms-katholieke liedbundels staat dit lied gerangschikt als een berijmd 'Gloria', behorend bij het ordinarium. In bijv. het Liedboek voor de Kerken kreeg het een plaats als 'Drievuldigheidslied' voor Zondag Trinitatis.

Muziek

De melodie komt uit de bundel Geistliche Lieder aufs new gebessert und gemehrt, Leipzig 1539.

Het lied, met zeven regels, heeft de BAR-vorm. Regel 3 en 4 zijn een herhaling van regel 1 en 2. In het Abgesang lijkt regel 6 een echo van regel 5, maar dan een toon hoger. De slotregel is verwant aan regel 2. De omvang van de melodie is relatief klein. De speelt zich grotendeels tussen do en so.

Dichter en componist gebruikte voor de eerste regel van 'God in den hoog' alleen zij eer' de noten van 'Et in terra pax', de tweede regel van een gregoriaans Gloria (Kyriale I). In onderstaand filmpje (opgenomen in de Heilig Hartkerk in Turnhout (België) is het te horen vanaf 1:43.

Muziekuitgaven

Zie het artikel Zie Allein Gott in der Höh sei Ehr (melodie) voor een overzicht van alle (orgel)literatuur en koorbewerkingen van deze melodie.

Hymnologische informatie

  • Het lied is pas in de 28e uitgave (1991) opgenomen in de Zangbundel Joh. de Heer.
  • Cor Waringa en Douwe Annes Tamminga maakten de Friese vertaling: Allinne oan God, de hege God
  • Het Liedboek voor de kerken heeft aan het eind van de vijfde regel (één na laatste noot) een f. Liedboek 2013 heeft daar een fis.
  • De melodie van Nikolaus Decius wordt door Bach in twee van zijn cantates gebruikt als melodie voor het slotkoraal. Het gaat om cantate BWV 104, 'Du Hirte Israel, höre' en cantate BWV 112 'Der Herr ist mein getreuer Hirt'. In cantate BWV 86 'Ich bin ein guter Hirt' is een sopraanaria opgenomen waarin de de koraalmelodie met vele versieringen terugkomt. Cantate BWV 128 'Auf Christi Himmelfahrt allein' kent een grandioos openingskoor, met hobo's, hoorn en strijkorkest, dat helemaal gebaseerd is op deze melodie.

Literatuur

Toelichtingen:

  • Liedboekcompendium: https://www.liedboekcompendium.nl/lied/302-god-in-den-hoog-alleen-zij-eer-2_8_8
  • Ignace de Sutter bespreekt dit lied in De lofzang van alle tijden : een derde reeks hymnologische studies over het kerklied in de Oekumene, 1983, p. 103-108. ISBN 9026478186.
  • Organist & Eredienst, juli/aug.1996, blz.145 (Mieke Breij/Klaas Tjitte de Jong)
  • Liederkunde zum Evangelischen Gesangbuch 6/7-32 (Andreas Martin)
  • Arie Eikelboom, Hymnologie. Een geschiedenis van de strofische zang in de westerse christelijke kerk; deel III: Liederen van volgelingen van Luther en liederen van Ziwingli, p. 44 e.v. Den Haag, 2011. ISBN 978-90-816827-0-1.

Culturele informatie

'God in den hoog' alleen zij eer' is een van de meest bewerkte liederen voor allerlei instrumenten.

Allein Gott in der Höh sei Ehr BWV 663, van J.S. Bach gespeeld door Aude Schuhmacher op het orgel (Bertrand Cattiaux, 2003) van de église Saint-Jacques in Lunéville (Frankrijk).

Externe links