Kerkliedwiki bundels.png
Kerkliedwiki wijst je de weg naar meer dan 10.000 liederen!

Tips nodig? Zo kun je een lied zoeken. Hier vind je een overzicht van alle liedbundels.
Wil je ons werk steunen? Hier vind je meer over doneren of koop onze unieke Ubi-cari-tas.

Meer weten of vragen over Kerkliedwiki? info@kerkmuzieknetwerk.nl
Kerkliedwiki bundels.png Kerkliedwiki wijst je de weg naar meer dan 10.000 liederen! Tips nodig? Zo kun je een lied zoeken. Hier vind je een overzicht van alle liedbundels.

Op Liturgiewerkplaats.nl bieden we je inspiratie en concrete tips rond kerkmuziek en vieren Abonneer je op de nieuwsbrief.

Wil je ons werk steunen? Hier vind je meer over doneren of koop onze unieke Ubi-cari-tas. Meer weten of vragen over Kerkliedwiki? info@kerkmuzieknetwerk.nl

Het volk dat wandelt in het duister

Uit Kerkliedwiki
Ga naar: navigatie, zoeken
Dit lied is te vinden in de volgende veelgebruikte liedbundel(s):
Liedboek 2013 448 Liedboek voor de kerken Gezang 25 Weerklank 107 Gezangen voor Liturgie 459 Zingt Jubilate 219 Oud-Katholiek Gezangboek 518
Mogelijk staat het ook in andere liedbundels. Kijk hiervoor in de infobox rechts, onder het kopje 'Liedbundels'.
Het volk dat wandelt in het duister
Vorm Strofelied
Herkomst
Taal Nederlands
Land Nederland
Periode 20e eeuw
Tekst
Dichter Jan Willem Schulte Nordholt
Vertaler Bernard Smilde (Fr)
Eppie Dam (Fr)
Jürgen Henkys (Du)
Bijbelplaats Jesaja 9:1-6
Matteüs 4:16
Metrisch 9-8-8-9
Muziek
Componist Frits Mehrtens
Melodie Het volk dat wandelt in het duister
Solmisatie 3-6-5-1-7-3-2-1-7
Gebruik
Kerkelijk jaar Adventstijd
Kersttijd
Liedbundels
Liedboek 2013 448
Liedboek voor de kerken Gezang 25
Weerklank 107
Gezangen voor Liturgie 459
Zingt Jubilate 219
Oud-Katholiek Gezangboek 518
Lieteboek 2013 448
Laus Deo 728
Lieteboek foar de tsjerken 25
Lied van de week 861007
Schriftberijmingen 45
Kinderdiensten 2-49

Het volk dat wandelt in het duister is een lied voor de adventstijd en kersttijd. De tekst is van Jan Willem Schulte Nordholt. De melodie is van Frits Mehrtens.

Opname beluisteren

Eerste strofe
Martini-orgelvespers, Martinikerk Groningen. Organist: Sietze de Vries
Duitse versie met saxofoon-improvisatie

Tekst

1. Het volk dat wandelt in het duister
zal een groot licht zien, een groot licht.
Hef naar de hemel uw gezicht,
met opgeheven hoofden, luister,

2. gij die hier woont in 't dal der tranen
en van de schaduwen des doods,
gij hoort zijn stap, gij ziet hoe groots
Hij zich zijn witte weg zal banen.

De beginregels van de overige strofen luiden:

  • 3. Hij komt met vrede; en geen rampen
  • 4. Geen liefde gaat er meer verloren
  • 5. Er is een Zoon voor ons gegeven
  • 6. En alle and're vreemde namen
  • 7. En Sterke God, die de gebeden
  • 8. Dan zal de aarde voor ons allen
  • 9. En alle, alle mensen samen.

Ontstaan

Het lied is nogal vrij in de benadering van de Jesajatekst waarop het gebaseerd is (Jesaja 9). Omdat deze pericoop voor de christelijke gemeente is geactualiseerd in Jezus Christus, heeft de dichter Schulte Nordholt naast de namen die de profeet noemt - zoals sterke God, Eeuwige Vader, Vorst - , ook de titels ingevoerd die in het Johannes-evangelie aan Jezus worden toegekend (Zoon van God, Koning - zie de vijfde strofe). De hierboven opgenomen tekst is door de dichter als een strofe bedoeld geweest, - zie de komma achter de vierde regel, die duidt op een doorlopende tekst! - maar toen het lied opgenomen moest worden in het Liedboek voor de Kerken, bleek het niet mogelijk om de oorspronkelijk door Frits Mehrtens bedoelde muzikale vorm op te nemen. Zo komt het, dat 'wij' het lied nu kennen met 9 strofen. Mehrtens wilde voor de (huidige) oneven strofen de thans bekende melodie gebruiken. De even strofen wilde hij (laten) zingen als een psalmodie, op de manier zoals die o.a. door Gelineau is geïntroduceerd. Dit kan door een solostem of door een koor gezongen worden. Deze muzikale vorm verplicht de gebruiker om het gehele lied te laten zingen. En dat voorkomt dat men door het kiezen van slechts enkele strofen de eenheid verknipt en zo onrecht doet aan de gedachtengang van de dichter én de profeet.

Muziek

Ontstaan

Frits Mehrtens heeft de muzikale wordingsgeschiedenis van dit lied zelf uitvoerig beschreven in het 'Compendium bij het Liedboek'. Daaruit blijkt dat hij de negen strofen van het gedicht van Schulte Nordholt (te) veel vond, en voorgangers in de verleiding zou brengen om een selectie aan te brengen in het aantal te zingen strofen. Ook nam hij waar dat er een verschil in 'spreekrichting' gehanteerd wordt in de resp. oneven en even strofen, bijvoorbeeld in de eerste strofe: Het volk dat in het duister wandelt, en in strofe 2 Gij die hier woont in 't dal der tranen. Het leidde ertoe dat Mehrtens een vorm schiep waarbij de oneven strofen een melodie kregen, bedoeld voor allen. Voor de even strofen koos hij een psalmodische oplossing op de manier van Joseph Gelineau. Alleen in deze muzikale vorm zijn negen strofen niet te veel. Beide melodieën zijn gepubliceerd in Dr. Klinks Bijbel voor kinderen I Oude Testament en in Kinderdiensten, overigens met een andere beginregel Het volk dat in het duister wandelt.

Muziekuitgaven

Zie het artikel Zie Het volk dat wandelt in het duister (melodie) voor een overzicht van alle (orgel)literatuur en koorbewerkingen van deze melodie.

  • De bedoelde tweeledige vorm van dit lied is gepubliceerd in: Bijbel voor de kinderen : 1. Het oude testament'. - Baarn : Het Wereldvenster, 1959, pagina 286, en ook in Lied van de week 861007 en Kinderdiensten 2-49.
  • In de bundel 'Voorspelen en koraalharmonisaties voor gezangen uit het Liedboek voor de Kerken : deel 1 - bijbelliederen' van Harke Iedema uit 1982 is een uitgebreid voorspel opgenomen, alsook een koraalzetting (p. 3)

Hymnologische informatie

  • Bernard Smilde en Eppie Dam maakten de Friese vertaling: It folk dat doarmet yn it tsjuster
  • Het lied is door Jürgen Henkys vertaald in het Duits: Das Volk, das noch im Finstern wandelt, Evangelisches Gesangbuch 20.
  • Het lied is vanuit het Liedboek voor de Kerken opgenomen in de Schriftberijmingen van de Chr.Geref.Kerken, behoudens de negende strofe. Dit vers kon de toets der kritiek van de CGK synode (1974) niet doorstaan vanwege de indruk van algemene verzoening die het oproept.

Meditatief

Jesaja heeft ze zien gaan: mensen in een tranendal, waar de dood zijn donkere schaduwen werpt. Een volk dat wandelt in het duister. Geteisterd door rampen, oorlogen en allerlei andere ellende. Maar hij weet ook van de komst, de advent van een goddelijk kind dat koning zal zijn. Dat betekent licht en leven en eindeloze vrede. (Ontleend aan 'Dagboek bij het liedboek', p. 10).

Literatuur

Toelichtingen:

  • Arie Eikelboom: Hymnologie XV, p. 521-528
  • Liedboekcompendium: https://www.liedboekcompendium.nl/lied/448-het-volk-dat-wandelt-in-het-duister-4_1_8
  • Met uw instemming 3-3-47
  • Ignace de Sutter: De lofzang van alle tijden, blz.153
  • Sytze de Vries/Cor Brandenburg: Lied van de week 861007
  • Pieter Endedijk: Opstapcurcus voor kerkorganisten deel 2, blz.21
  • Continuo: Zingen en spelen, blz.267 (Andries Govaart/Rita te Riet)
  • Liederkunde zum Evangelischen Gesangbuch 1-62 (Wim Kloppenburg)
  • Toekomstmuziek / A.Th. Rothfusz. In: Dagboek bij het liedboek. - Kampen : Kok, p. 10
  • Een lied met een verrassende afwisseling / Bert Stolwijk. In: Gregoriusblad nr. 3-2023, blz. 18-19.