Kerkliedwiki bundels.png
Kerkliedwiki wijst je de weg naar meer dan 10.000 liederen!

Tips nodig? Zo kun je een lied zoeken. Hier vind je een overzicht van alle liedbundels.
Wil je ons werk steunen? Hier vind je meer over doneren of koop onze unieke Ubi-cari-tas.

Meer weten of vragen over Kerkliedwiki? info@kerkmuzieknetwerk.nl
Kerkliedwiki bundels.png Kerkliedwiki wijst je de weg naar meer dan 10.000 liederen! Tips nodig? Zo kun je een lied zoeken. Hier vind je een overzicht van alle liedbundels.

Op Liturgiewerkplaats.nl bieden we je inspiratie en concrete tips rond kerkmuziek en vieren Abonneer je op de nieuwsbrief.

Wil je ons werk steunen? Hier vind je meer over doneren of koop onze unieke Ubi-cari-tas. Meer weten of vragen over Kerkliedwiki? info@kerkmuzieknetwerk.nl

O Kerstnacht, schoner dan de dagen

Uit Kerkliedwiki
Ga naar: navigatie, zoeken
Dit lied is te vinden in de volgende veelgebruikte liedbundel(s):
Liedboek 2013 510 (a) Liedboek voor de kerken Gezang 154 (b) Oud-Katholiek Gezangboek 594 (a)
Mogelijk staat het ook in andere liedbundels. Kijk hiervoor in de infobox rechts, onder het kopje 'Liedbundels'.
O Kerstnacht, schoner dan de dagen
Vorm Strofelied
Herkomst
Taal Nederlands
Land Nederland
Periode 1637
Tekst
Dichter Joost van den Vondel
Vertaler Cor Waringa (Fr)
Bijbelplaats Jeremia 31:15
Matteüs 2:13-18
Metrisch 9-9-8-9-9-8
Muziek
Componist Jan van Biezen (b)
Melodie O Kerstnacht, schoner dan de dagen (a)
O Kerstnacht, schoner dan de dagen (van Biezen) (b)
Herkomst 17e eeuw (a)
Solmisatie 3-6-6-1-1-2-3-4-3-2-1-7 (a)
6-6-2-4-4-5-5-6-5-4-3 (b)
Gebruik
Kerkelijk jaar Kersttijd
Thema Onschuldige kinderen"Onschuldige kinderen" is not in the list (Aanbidding, Aanvechting, Adem, Bevestiging ambtsdragers, Belijdenis, Doop, Eenzaamheid, Geloof, Herfsttijd, Hoop, ...) of allowed values for the "Thema" property.
Liedbundels
Liedboek 2013 510 (a)
Liedboek voor de kerken Gezang 154 (b)
Oud-Katholiek Gezangboek 594 (a)
Gezangboek der ELK 22 (a)
Hervormde Bundel 1938 20 (a)
Lieteboek 2013 510 (a)
Lieteboek foar de tsjerken 154 (b)

O Kerstnacht, schoner dan de dagen is een traditioneel Nederlands kerstlied, gebaseerd op een rei in Vondels toneelstuk Gijsbrecht van Aemstel.

Opname beluisteren

  • Melodie a. Herman van Veen zingt het lied:

Melodie a. Music by Cornelis Padbrué or Dirck Janszoon Sweelinck, Amsterdam Oratorio Choir, Piet van Egmond, conductor, Recorded in the Jeruzalemkerk, Amsterdam, 1957.

  • Melodie a:

Tekst

De tekst van de eerste drie strofen – hier weergegeven in de oorspronkelijke verzen van Vondel – luidt:

O Kersnacht, schooner dan de daegen,
Hoe kan Herodes 't licht verdraegen,
Dat in uw duisternisse blinckt,
En wort geviert en aengebeden?
Zijn hooghmoed luistert na geen reden,
Hoe schel die in zijn ooren klinckt.

Hy pooght d'onnoosle te vernielen
Door 't moorden van onnoosle zielen,
En werckt een stad en landgeschrey,
In Bethlehem en op den acker,
en maeckt den geest van Rachel wacker,
Die waeren gaet door beemd en wey,

Dan na het westen, dan na'et oosten.'
Wie zal die droeve moeder troosten
Nu zy haer lieve kinders derft?
Nu zy die ziet in 't bloed versmooren,
Aleerze naulix zijn geboren,
en zoo veel zwaerden rood geverft?

Ontstaan

O Kerstnacht, schoner dan de dagen is een traditioneel Nederlands kerstlied, gebaseerd op een rei in Vondels toneelstuk Gijsbrecht van Aemstel, dat ter gelegenheid van de opening van de Amsterdamse schouwburg van Van Campen rond Kerstmis 1637 in première ging.

In navolging van de de klassieken sloot Vondel de bedrijven af met een, aan de Griekse koorzangen verwante, gesproken of gezongen lyrische bespiegeling, die los van de handeling stond. Het derde bedrijf wordt afgesloten door nonnen, die met de Rey van Klaerissen (Gijsbrecht, vs. 904 - 950) een lied over de Kindermoord van Bethlehem doen klinken.

De rei ging later een afzonderlijk bestaan als kerstlied leiden. Het werd onder meer opgenomen in het Livre Septième van 1644. De liedmelodie en haar meerstemmige zetting worden afwisselend toegeschreven aan de componisten Cornelis Padbrué en Dirk Janszoon Sweelinck. Ook later, ook in de 20e eeuw, werden er nog bewerkingen gemaakt, onder andere een zetting voor vierstemmig gemengd koor door Gaston Feremans en een bewerking door de Nederlandse kerkmusicus Jan van Biezen. Omdat die de gebruikelijke versie niet waardeerde – de octaafsprong op 'Kerstnacht' vond hij ongepast – verzorgde hij voor het Liedboek voor de Kerken (1973) een nieuwe versie van de melodie. (Bron: Wikipedia)

In het Liedboek (2013) is de meer oorspronkelijke melodie weer opgenomen.

Inhoud

Het lied verwijst naar de kindermoord in Bethlehem. De Kindermoord van Bethlehem is de naam waarmee de enkel in het Evangelie volgens Matteüs vernoemde infanticide, die plaatsvond na de geboorte van Jezus, aangeduid wordt. Volgens Matteüs zou hiermee een profetie van Jeremia vervuld worden: "Een stem werd gehoord in Rama, geween en veel geweeklaag; het was Rachel, die weende om haar kinderen, en zij wilde zich niet laten troosten, omdat zij er niet meer zijn."—Jeremia 31:15 / Matteüs 2:18. Rachel, de geliefde vrouw van Jakob, werd in Bethlehem begraven.

Dichter

Joost van den Vondel (Keulen, 17 november 1587 – Amsterdam, 5 februari 1679) was een Nederlandse dichter en toneelschrijver wiens productie vele genres omvat, waaronder gelegenheidspoëzie, emblematiek, satires, hekeldichten, lofdichten en heldenepiek. Zijn grootste betekenis ligt echter in zijn dramatische werk, waarvan Gijsbrecht van Aemstel (1637) het bekendste is.

Muziek

Er is een verschil tussen de melodieën in Liedboek voor de kerken en Liedboek (2013)

  • Melodie Liedboek voor de Kerken (b): Jan van Biezen, gebaseerd op de 17e eeuwse melodie.
  • Melodie Liedboek 2013 (a): Antwerpen 1644 (ingrijpend gewijzigd).

Muziekuitgaven

Zie het artikel Zie O Kerstnacht, schoner dan de dagen (melodie) voor een overzicht van alle (orgel)literatuur en koorbewerkingen bij melodie a.

Zie het artikel Zie O Kerstnacht, schoner dan de dagen (van Biezen) (melodie) voor een overzicht van alle (orgel)literatuur en koorbewerkingen bij melodie b.

  • Bewerking voor koor door G. Feremans:
  • Instrumentale versie door Ernst Stolz:

Liturgisch gebruik

  • Kersttijd, 28 december is de datum waarop in de christelijke traditie jaarlijks deze gebeurtenis wordt herdacht op de dag van de Onschuldige Kinderen.

Hymnologische informatie

Literatuur

Toelichting:

Culturele informatie

De tekst van Joost van de Vondel gelezen:

Externe links

  • Artikel over de oorsprong van dit lied op Wikipedia.