Kerkliedwiki bundels.png
Kerkliedwiki wijst je de weg naar meer dan 10.000 liederen!

Tips nodig? Zo kun je een lied zoeken. Hier vind je een overzicht van alle liedbundels.
Wil je ons werk steunen? Hier vind je meer over doneren of koop onze unieke Ubi-cari-tas.

Meer weten of vragen over Kerkliedwiki? info@kerkmuzieknetwerk.nl
Kerkliedwiki bundels.png Kerkliedwiki wijst je de weg naar meer dan 10.000 liederen! Tips nodig? Zo kun je een lied zoeken. Hier vind je een overzicht van alle liedbundels.

Op Liturgiewerkplaats.nl bieden we je inspiratie en concrete tips rond kerkmuziek en vieren Abonneer je op de nieuwsbrief.

Wil je ons werk steunen? Hier vind je meer over doneren of koop onze unieke Ubi-cari-tas. Meer weten of vragen over Kerkliedwiki? info@kerkmuzieknetwerk.nl

O wijsheid, daal als vruchtbare taal

Uit Kerkliedwiki
Ga naar: navigatie, zoeken
Dit lied is te vinden in de volgende veelgebruikte liedbundel(s):
Liedboek 2013 466 Oud-Katholiek Gezangboek 559 Hemelhoog 145 Evangelische Liedbundel 99
Mogelijk staat het ook in andere liedbundels. Kijk hiervoor in de infobox rechts, onder het kopje 'Liedbundels'.
O wijsheid, daal als vruchtbare taal
Vorm Lied met refrein
Herkomst
Titel Veni, veni Emmanuel
Taal Latijn
Periode 12e eeuw
Tekst
Dichter Willem Barnard
Vertaler Eppie Dam (Fr)
Bernard Smilde (Fr)
Bijbelplaats Spreuken 8:1-6
Deuteronomium 10:16-22
Jesaja 11:1-10
Jesaja 22:20-22
Maleachi 4:1-3
Jeremia 10:1-7
Jesaja 7:14
Filippenzen 4:4-5
Herkomst O-Antifonen (6e-8e eeuw)
Metrisch 8-8-8-8-8-8
Muziek
Componist Thomas Helmore
Melodie Veni Emmanuel (a)
O Heiland, reiss die Himmel auf (b)
Herkomst Rituel à l'usage d’une abbaye de femmes, Frankrijk, 1490-1510
Solmisatie 6-1-3-3-3-2-4-3-2-1 (a)
2-4-5-6-2-4-3-2 (b)
Gebruik
Kerkelijk jaar Adventstijd
Bijbels persoon Jezus
Liedbundels
Liedboek 2013 466
Oud-Katholiek Gezangboek 559
Hemelhoog 145
Evangelische Liedbundel 99
Lieteboek 2013 466
Lied van de week 871208
Verzamelde Liederen 191
In wind en vuur I-218 (a); III-218 (b)
Abdijboek Va-84 (b)

O wijsheid, daal als vruchtbare taal is een lied naar de zogeheten o-antifonen van de zeven dagen vóór Kerstmis. De tekst is vertaald/bewerkt door Willem Barnard. In de oorspronkelijke versie van het lied was de beginregel anders: Op aarde plant het kwaad zich voort. Het lied is in oudere bundels ook bekend als O kom, o kom, Immanuël, tevens door Willem Barnard.

Opname beluisteren

  • Dorpskerk Eelde. Strofe 1, 5 en 7. Zang: Els Beelen, Marijke Jonker, Agnes Poelman, Hielle Tillema, Saskia van der Woude. Vincent van Laar (orgel):
  • Engelse versie, Clare Coll. Choir, Cambridge:
  • Ely Cathedral Girl Choristers and our Lay Clerks sing O come, O come Emmanuel arranged by Sarah MacDonald:
  • Melodie uit de English Hymnal, zoals gepubliceerd in Zingt Jubilate als O kom, o kom, Immanuël:
  • Gregoriaanse melodie

Tekst

Ter vergelijking worden hier de bekende varianten van de eerste strofe van dit lied opgenomen, alsook de bekendste Engelse versie:

Liedboek 2013/466 Oorspronkelijke versie

O wijsheid, daal als vruchtbare taal!
Het zaad verdort, de oogst wordt schraal,
op aarde plant het kwaad zich voort,
de waanzin voert het hoogste woord.
O kom, o kom, Emmanuel!
Verblijd uw volk, uw Israel!

Op aarde plant het kwaad zich voort,
de waanzin voert het hoogste woord,
het zaad verdort, de oogst wordt schraal,
o wijsheid, daal als vruchtbare taal!
O kom, ja kom, Emmanuel!
Verblijd uw volk, uw Israel!

Liedboek voor de Kerken Gezang 125 Engelse versie (1861)

O kom, o kom, Immanuël,
verlos uw volk, uw Israël,
herstel het van ellende weer,
zodat het looft uw naam, o Heer!
Weest blij, weest blij, o Israël!
Hij is nabij, Immanuël!

O come, O come, Emmanuel,
And ransom captive Israel,
That mourns in lonely exile here,
Until the Son of God appear.
Rejoice! Rejoice! Emmanuel
Shall come to thee, O Israel.

De oorspronkelijke versie van de strofe uit het Liedboek 2013/466 stamt uit 'Verzamelde liederen' van Guillaume van der Graft, en is tevens gepubliceerd in 'Lied van de Week' (december 1987). De eerste strofe bevat dezelfde zinsdelen, maar in een andere volgorde, die dus ook tot gevolg heeft dat het lied onder een andere beginregel teruggevonden moet worden.

Een andere bekende versie staat o.a. in Liedboek voor de Kerken Gezang 125 en Zingt Jubilate 121. Deze staat dichter bij de bekende Engelse versie, die ernaast wordt weergegeven als vergelijking.

Inhoud

  • De o-antifonen zijn zeven antifonen, die in de liturgie van de Rooms-katholieke Kerk worden gezongen voor en na het Magnificat in de Vespers van 17 tot en met 23 december. Deze antifonen staan bekend als de Antiphonae Majores (de grote antifonen).

De naam o-antifonen hebben zij gekregen omdat elke antifoon begint met de aanroeping van de nieuwgeboren Heer met een andere naam/titel, voorafgegaan door de uitroep ‘O’. De zeven messiastitels zijn alle uit oudtestamentische schriftgedeelten afgeleid, namelijk

  • Spreuken 8: 1-6 : Sapientia - Wijsheid
  • Deuteronomium 10: 16-22: Adonaï - Heer en meester
  • Jesaja 11: 1-10: Radix Jesse - Wortel van Isaï
  • Jesaja 22: 20-22: Clavis David - Sleutel van David
  • Maleachi 4: 1-3: Oriens - Opgang uit den hoge / Opgaande Zon
  • Jeremia 10: 1-7: Rex Gentium - Koning van de volken
  • Jesaja 7: 14: Emmanuel - God-met-ons

In de beginletters van deze namen is een speels maar betekenisvol middeleeuws letterraadsel verborgen. Als we de hoofdletters van elk eerste woord van achteren naar voren gelezen worden ontstaat er een zinnetje. Dat zinnetje is dus compleet op 23 december, de laatste dag voor het begin van het Kerstfeest. Er staat dan ERO CRAS, hetgeen betekent: ‘morgen zal Ik (de Heer) er zijn’.

Structuur

Wie anders dan de auteur zelf, kan het beste duiden hoe de structuur van het lied is? Daarom een citaat uit 'Verzamelde liederen' (p. 413):

In een eerdere poging deze adventsgebeden te verdietsen en tot een kerkgezang samen te voegen, ben ik [Willem Barnard; ES] uitgegaan van een engelse versie (O come, o come, Emmanuel, zie bijvoorbeeld English Hymnal, nr. 8) die de melodie volgde welke ook in het Liedboek voor de Kerken [1973; ES] staat en zich tot vijf strofen beperkte. Slechts vijf van de zeven antifonen die als o-antifonen bekend zijn uit het oude latijnse missaal kwamen zo tot hun recht, in een bovendien omgekeerde volgorde. Weliswaar is die omkering van de volgorde vanouds gepraktiseerd; men zong de o-antifonen immers dagelijks verder gedurende een zevental dagen aan Kerstmis voorafgaand en de verborgen zin van die zeven messiastitels werd dan gezocht in de spreuk die aan de beginletters retrospectief werd gehecht [en zoals hierboven reeds vermeld]. Bij nader inzien leek het mij gewenst, de tekst van die latijnse bewoordingen nauwkeuriger te volgen, in de klassieke rangschikking, dus beginnend bij Sapientia en besluitend met Emmanuel. Wel heb ik de inmiddels bekend geworden liedvorm en de melodie gerespecteerd. Deze tekst komt dus, wat mij betreft, in de plaats van lied 125 uit het liedboek voor de kerken. In de hier aangeboden versie is het persistente 'veni veni' (o kom), waarmee elke strofe begon, losgelaten. Ook het 'wees blij' van het keervers heb ik vervangen. Het 'gaude(te)' van de adventszondag moet voor mijn oor met 'verblijd u' worden vertaald, niet met 'wees blij!'. En het bleek mij niet mogelijk aan de latijnse tekst enig recht te laten wedervaren, wanneer elke strofe zou moeten beginnen met dat 'o kom!'. Ik heb dat dan ook naar het refrein verplaatst en het werkwoord 'verblijden' op een andere manier dan in het Gaudete-lied (verblijdt u in de Heer), namelijk transitief, in de laatste regel gezet. Het al te 'blatende' van het refrein zoals het in het Liedboek voor de kerken staat, is daarmee vermeden.'

(Deze toelichting is tevens opgenomen in 'Lied van de Week', december 1987).

Muziek

Bewerkingen om te zingen

In de documentatie bij 'Lied van de week' (december 1987) zijn enkele zettingen van Tom Löwenthal opgenomen. Hij schreef paarsgewijs bij ieder koppel strofen een doorgecomponeerde bewerking. Hierin valt een duidelijke opbouw in vocale intensiteit waar te nemen. Strofe 1 en 2 zijn eenstemmig solistisch gezet; strofe 3 en 4 zijn eenstemmig korisch bezet met een tweestemmigheid in de refreinen; strofe 5 is weer solistisch maar met vierstemmig achtergrondkoor ('vocalise') dat wellicht ook a capella uitvoerbaar is. Strofe 6 en 7 worden volledig vierstemmig door het koor gezongen, met een obligate instrumentale ondersteuning. Over het gehanteerde harmonische schema kan worden opgemerkt dat deze in praktisch alle strofen gelijk is; het harmonie-gebruik is overwegend instrumentaal van stijl, ook in de vocale zettingen, mede door het gebruik van 'schuivende' septime-akkoorden. (Toelichting ontleend aan het documentatiemateriaal bij 'Lied van de Week, december 1987.)

Muziekuitgaven

Zie het artikel Zie Veni Emmanuel (melodie) voor een overzicht van alle (orgel)literatuur en koorbewerkingen van deze melodie.

Hymnologische informatie

  • Eppie Dam maakte de Friese vertaling: O wiisheid, kom as rike taal
  • Bernard Smilde schreef ook een vertaling in het Fries: O kom, o kom, Immanuël.

Literatuur

Toelichting:

Culturele informatie

  • Uitvoering door Enya:
  • O come, O come, Emmanuel - (Piano/Cello) - ThePianoGuys:

Externe links