Tips nodig? Zo kun je een lied zoeken. Hier vind je een overzicht van alle liedbundels.
Wil je ons werk steunen? Hier vind je meer over doneren of koop onze unieke Ubi-cari-tas.
|
God in den hoog' alleen zij eer: verschil tussen versies
k |
|||
(19 tussenliggende versies door 8 gebruikers niet weergegeven) | |||
Regel 1: | Regel 1: | ||
{{Infobox lied | {{Infobox lied | ||
|beginregel=God in den hoog' alleen zij eer | |beginregel=God in den hoog' alleen zij eer | ||
− | |vorm=Strofelied | + | |vorm=Strofelied |
|oorspr-titel=Allein Gott in der Höh sei Ehr | |oorspr-titel=Allein Gott in der Höh sei Ehr | ||
|taal=Duits | |taal=Duits | ||
+ | |land=Duitsland | ||
+ | |jaartal=1522 | ||
|dichter1=Nikolaus Decius | |dichter1=Nikolaus Decius | ||
|vertaler1=Dirk Christian Meyer jr. | |vertaler1=Dirk Christian Meyer jr. | ||
Regel 13: | Regel 15: | ||
|vertaler4=Douwe Annes Tamminga | |vertaler4=Douwe Annes Tamminga | ||
|vertaler4-v=Fr | |vertaler4-v=Fr | ||
+ | |vertaler5=Hendrik Hasper | ||
+ | |vertaler5-v=c, d | ||
|metrisch1=8-7-8-7-8-8-7 | |metrisch1=8-7-8-7-8-8-7 | ||
|Bijbel1-boek=Lucas | |Bijbel1-boek=Lucas | ||
|Bijbel1-hfdst=2 | |Bijbel1-hfdst=2 | ||
|Bijbel1-begin=14 | |Bijbel1-begin=14 | ||
+ | |Bijbel2-boek=1 Timoteüs | ||
+ | |Bijbel2-hfdst=1 | ||
+ | |Bijbel2-begin=17 | ||
+ | |Bijbel3-boek=Efeziërs | ||
+ | |Bijbel3-hfdst=2 | ||
+ | |Bijbel3-begin=5 | ||
+ | |Bijbel4-boek=Efeziërs | ||
+ | |Bijbel4-hfdst=2 | ||
+ | |Bijbel4-begin=8 | ||
+ | |Bijbel5-boek=Tobit | ||
+ | |Bijbel5-hfdst=4 | ||
+ | |Bijbel5-begin=22 | ||
+ | |Bijbel6-boek=Romeinen | ||
+ | |Bijbel6-hfdst=8 | ||
+ | |Bijbel6-begin=31 | ||
+ | |Bijbel6-einde=39 | ||
+ | |Bijbel7-boek=Psalm | ||
+ | |Bijbel7-hfdst=145 | ||
+ | |Bijbel7-begin=8 | ||
+ | |Bijbel7-einde=9 | ||
+ | |Bijbel8-boek=Lucas | ||
+ | |Bijbel8-hfdst=11 | ||
+ | |Bijbel8-begin=20 | ||
+ | |Bijbel9-boek=1 Kronieken | ||
+ | |Bijbel9-hfdst=29 | ||
+ | |Bijbel9-begin=10 | ||
+ | |Bijbel9-einde=13 | ||
+ | |Bijbel10-boek=Exodus | ||
+ | |Bijbel10-hfdst=15 | ||
+ | |Bijbel10-begin=18 | ||
+ | |Bijbel11-boek=Psalm | ||
+ | |Bijbel11-hfdst=12 | ||
+ | |Bijbel11-begin=8 | ||
+ | |Bijbel12-boek=Johannes | ||
+ | |Bijbel12-hfdst=1 | ||
+ | |Bijbel12-begin=14 | ||
+ | |Bijbel13-boek=2 Korintiërs | ||
+ | |Bijbel13-hfdst=5 | ||
+ | |Bijbel13-begin=18 | ||
+ | |Bijbel13-einde=19 | ||
+ | |Bijbel14-boek=Kolossenzen | ||
+ | |Bijbel14-hfdst=1 | ||
+ | |Bijbel14-begin=19 | ||
+ | |Bijbel14-einde=20 | ||
+ | |Bijbel15-boek=Johannes | ||
+ | |Bijbel15-hfdst=1 | ||
+ | |Bijbel15-begin=29 | ||
+ | |Bijbel16-boek=Johannes | ||
+ | |Bijbel16-hfdst=15 | ||
+ | |Bijbel16-begin=26 | ||
+ | |Bijbel17-boek=Openbaring | ||
+ | |Bijbel17-hfdst=5 | ||
+ | |Bijbel17-begin=5 | ||
+ | |Bijbel18-boek=2 Timoteüs | ||
+ | |Bijbel18-hfdst=1 | ||
+ | |Bijbel18-begin=12 | ||
|componist1=Nikolaus Decius | |componist1=Nikolaus Decius | ||
|melodie1=Allein Gott in der Höh sei Ehr | |melodie1=Allein Gott in der Höh sei Ehr | ||
|herkomst melodie1=Leipzig 1539 | |herkomst melodie1=Leipzig 1539 | ||
|solmisatie1=1-3-4-5-4-3-2-3 | |solmisatie1=1-3-4-5-4-3-2-3 | ||
− | |Kerkelijk jaar=Trinitatis | + | |Kerkelijk jaar=Trinitatis |
− | |Liturgie=Gloria | + | |Liturgie=Gloria |
− | | | + | |Thema=Aanbidding; Loven en danken |
|LB=302 (b) | |LB=302 (b) | ||
|LvdK Gez=254 (b) | |LvdK Gez=254 (b) | ||
Regel 32: | Regel 92: | ||
|HH=444 | |HH=444 | ||
|JdH=55a | |JdH=55a | ||
− | | | + | |Liedbundels={{Ld lb|119 Gezangen|51 (b)}}{{Ld lb|Colours of Grace|45}}{{Ld lb|Evangelisches Gesangbuch|179}}{{Ld lb|Gezangboek der Evangelisch-Lutherse Kerk|105 (a)}}{{Ld lb|Evangelisch-reformiertes Gesangbuch|221}}{{Ld lb|Gotteslob|167}}{{Ld lb|Hervormde Bundel 1938|91}}{{Ld lb|Lieteboek 2013|302}}{{Ld lb|Lieteboek foar de tsjerken|254}}{{Ld lb|Uit aller mond|6}}{{Ld lb|E&R-liedbundel 1|132}}{{Ld lb|Geestelijke Liederenschat 1935|6 (c)}}{{Ld lb|Geestelijke Liederenschat 1935|14 (d)}} |
− | | | ||
− | | | ||
− | | | ||
− | | | ||
− | | | ||
− | | | ||
− | | | ||
}} | }} | ||
− | '''God in den hoog' alleen zij eer''' is een lied | + | '''God in den hoog' alleen zij eer''' is een trinitarisch lied, gebaseerd op het Groot Gloria. De oorspronkelijke tekst en melodie gedicht en gecomponeerd werd door de dichter-theoloog [[Nikolaus Decius]] (1485-1546). De oorspronkelijke Nederlandse vertaling is van [[Dirk Christiaan Meijer jr.]] (a). Een actuele bewerking is van [[Jan Wit]] (b). Een oudere Nederlandse vertaling van hetzelfde Duitse lied is [[Den hoogen God alleen zij eer!]]. De [[Geestelijke Liederenschat 1935]] heeft twee vertalingen : '''Alleen aan God omhoog zij eer''' (c) , en '''God in den hoge alleen zij eer''' (d), beide toe te schrijven aan [[Hendrik Hasper]] |
==Opname beluisteren== | ==Opname beluisteren== | ||
− | * [[Henk Lemckert]] op Orgel Abdijkerk van Loosduinen C.F. in tenor (www.liedboekzettingen.nl) | + | {{youtube|lpxxv-Luy74|Samenzang vanuit de Columnakerk te Groningen. Organist: Egbert Minnema}} |
− | : | + | |
+ | * [[Henk Lemckert]] op Orgel Abdijkerk van Loosduinen C.F. in tenor ([https://www.liedboekzettingen.nl/category/liedboek-2013/302 liedboekzettingen.nl]) | ||
+ | : {{Audio|Nlb_302_t.mp3}} | ||
+ | |||
+ | * Projectkoor OAZE en leden van de Christelijke Muziekvereniging Eendracht Winterswijk o.l.v. [[Wim Ruessink]] (canon Liedboek 302a en eerste strofe van het lied) op https://www.liedboekcompendium.nl/lied/302-god-in-den-hoog-alleen-zij-eer-2_8_8 | ||
==Tekst== | ==Tekst== | ||
+ | De beginregels van de vier strofen in de vertaling van Dirk Christiaan Meijer jr. resp. in de bewerking van Jan Wit/ Hendrik Hasper(c)/Hendrik Hasper (d) luiden: | ||
+ | *1. God in de hoogt' alleen zij eer / God in den hoog' alleen zij eer/Alleen aan God omhoog zij eer/ God in den hooge alleen zij eer | ||
+ | *2. O Vader, die in eeuwigheid / U, Vader, U aanbidden wij/Wij loven uwe mogendheid/Wij heffen dankb're zangen aan | ||
+ | *3. O Jezus Christus, Zoon van God / O Jezus, die de Christus zijt/O Jezus Christus, Zoon van God/Gij, Jezus Christus, Zoon van God | ||
+ | *4. O Heil'ge Geest, ons hoogste goed / O Heilge Geest, ons hoogste goed/Kom, Heil'ge Geest, o Hoogste Goed/ O Heil'ge Geest, ons Hoogste Goed | ||
===Ontstaan=== | ===Ontstaan=== | ||
− | De dichter had een 'liturgisch strofenlied' op het oog, en maakte een vrije berijming van het 'Gloria' uit het Ordinarium Missae. Hij | + | De dichter had een 'liturgisch strofenlied' op het oog, en maakte een vrije berijming van het 'Gloria' uit het Ordinarium Missae. Hij schreef de tekst in het Nederduits in 1522. |
+ | |||
+ | De vierde, laatste, strofe werd in 1525 toegevoegd. Vermoedelijk is deze van een andere dichter, [[Joachim Slüter]]. | ||
+ | |||
===Inhoud=== | ===Inhoud=== | ||
In de Lutherse en Rooms-katholieke liedbundels staat dit lied gerangschikt als een berijmd 'Gloria', behorend bij het ordinarium. In bijv. het [[Liedboek voor de Kerken]] kreeg het een plaats als 'Drievuldigheidslied' voor Zondag Trinitatis. | In de Lutherse en Rooms-katholieke liedbundels staat dit lied gerangschikt als een berijmd 'Gloria', behorend bij het ordinarium. In bijv. het [[Liedboek voor de Kerken]] kreeg het een plaats als 'Drievuldigheidslied' voor Zondag Trinitatis. | ||
− | + | ||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
==Muziek== | ==Muziek== | ||
+ | De melodie komt uit de bundel Geistliche Lieder aufs new gebessert und gemehrt, Leipzig 1539. | ||
+ | |||
+ | Het lied, met zeven regels, heeft de BAR-vorm. Regel 3 en 4 zijn een herhaling van regel 1 en 2. In het Abgesang lijkt regel 6 een echo van regel 5, maar dan een toon hoger. De slotregel is verwant aan regel 2. De omvang van de melodie is relatief klein. De speelt zich grotendeels tussen do en so. | ||
+ | |||
+ | Dichter en componist gebruikte voor de eerste regel van 'God in den hoog' alleen zij eer' de noten van 'Et in terra pax', de tweede regel van een gregoriaans Gloria (Kyriale I). In onderstaand filmpje (opgenomen in de Heilig Hartkerk in Turnhout (België) is het te horen vanaf 1:43. | ||
+ | |||
=== Muziekuitgaven === | === Muziekuitgaven === | ||
+ | * [[Begeleidingsbundel bij het Gereformeerd Kerkboek]]. Muziekuitgeverij Nootzaak, Zutphen, www.dirkzwart.com. | ||
{{Zie artikel|Zie [[Allein Gott in der Höh sei Ehr (melodie)]] voor een overzicht van alle (orgel)literatuur en koorbewerkingen van deze melodie.}} | {{Zie artikel|Zie [[Allein Gott in der Höh sei Ehr (melodie)]] voor een overzicht van alle (orgel)literatuur en koorbewerkingen van deze melodie.}} | ||
==Hymnologische informatie== | ==Hymnologische informatie== | ||
− | [[Cor Waringa]] en [[Douwe Annes Tamminga]] maakten de Friese vertaling: '''Allinne oan God, de hege God''' | + | * Het lied is pas in de 28e uitgave (1991) opgenomen in de [[Zangbundel Joh. de Heer]]. |
− | De melodie van [[Nikolaus Decius]] wordt door Bach in twee van zijn cantates gebruikt als melodie voor het slotkoraal. Het gaat om cantate BWV 104, 'Du Hirte Israel, höre' en cantate BWV 112 'Der Herr ist mein getreuer Hirt'. In cantate BWV 86 'Ich bin ein guter Hirt' is een sopraanaria opgenomen waarin de de koraalmelodie met vele versieringen terugkomt. Cantate BWV 128 'Auf Christi Himmelfahrt allein' kent een grandioos openingskoor, met hobo's, hoorn en strijkorkest, dat helemaal gebaseerd is op deze melodie. | + | * [[Cor Waringa]] en [[Douwe Annes Tamminga]] maakten de Friese vertaling: '''Allinne oan God, de hege God''' |
− | + | * Het [[Liedboek voor de kerken]] heeft aan het eind van de vijfde regel (één na laatste noot) een f. [[Liedboek 2013]] heeft daar een fis. | |
− | + | * De melodie van [[Nikolaus Decius]] wordt door Bach in twee van zijn cantates gebruikt als melodie voor het slotkoraal. Het gaat om cantate BWV 104, 'Du Hirte Israel, höre' en cantate BWV 112 'Der Herr ist mein getreuer Hirt'. In cantate BWV 86 'Ich bin ein guter Hirt' is een sopraanaria opgenomen waarin de de koraalmelodie met vele versieringen terugkomt. Cantate BWV 128 'Auf Christi Himmelfahrt allein' kent een grandioos openingskoor, met hobo's, hoorn en strijkorkest, dat helemaal gebaseerd is op deze melodie. | |
==Literatuur== | ==Literatuur== | ||
− | * Ignace de Sutter bespreekt dit lied in 'De lofzang van alle tijden : een derde reeks hymnologische studies over het kerklied in de Oekumene', 1983, p. 103-108. ISBN 9026478186. | + | Toelichtingen: |
+ | * Liedboekcompendium: https://www.liedboekcompendium.nl/lied/302-god-in-den-hoog-alleen-zij-eer-2_8_8 | ||
+ | * Ignace de Sutter bespreekt dit lied in ''De lofzang van alle tijden : een derde reeks hymnologische studies over het kerklied in de Oekumene'', 1983, p. 103-108. ISBN 9026478186. | ||
* Organist & Eredienst, juli/aug.1996, blz.145 (Mieke Breij/Klaas Tjitte de Jong) | * Organist & Eredienst, juli/aug.1996, blz.145 (Mieke Breij/Klaas Tjitte de Jong) | ||
* Liederkunde zum Evangelischen Gesangbuch 6/7-32 (Andreas Martin) | * Liederkunde zum Evangelischen Gesangbuch 6/7-32 (Andreas Martin) | ||
− | * Arie Eikelboom, Hymnologie III, | + | * Arie Eikelboom, ''Hymnologie. Een geschiedenis van de strofische zang in de westerse christelijke kerk; deel III: Liederen van volgelingen van Luther en liederen van Ziwingli'', p. 44 e.v. Den Haag, 2011. ISBN 978-90-816827-0-1. |
+ | |||
+ | ==Culturele informatie== | ||
+ | 'God in den hoog' alleen zij eer' is een van de meest bewerkte liederen voor allerlei instrumenten. | ||
+ | {{youtube|9yj3rb5DfYQ|Allein Gott in der Höh sei Ehr BWV 663, van J.S. Bach gespeeld door Aude Schuhmacher op het orgel (Bertrand Cattiaux, 2003) van de église Saint-Jacques in Lunéville (Frankrijk).}} | ||
==Externe links== | ==Externe links== |
Huidige versie van 16 mrt 2024 om 17:39
Mogelijk staat het ook in andere liedbundels. Kijk hiervoor in de infobox rechts, onder het kopje 'Liedbundels'.
God in den hoog' alleen zij eer is een trinitarisch lied, gebaseerd op het Groot Gloria. De oorspronkelijke tekst en melodie gedicht en gecomponeerd werd door de dichter-theoloog Nikolaus Decius (1485-1546). De oorspronkelijke Nederlandse vertaling is van Dirk Christiaan Meijer jr. (a). Een actuele bewerking is van Jan Wit (b). Een oudere Nederlandse vertaling van hetzelfde Duitse lied is Den hoogen God alleen zij eer!. De Geestelijke Liederenschat 1935 heeft twee vertalingen : Alleen aan God omhoog zij eer (c) , en God in den hoge alleen zij eer (d), beide toe te schrijven aan Hendrik Hasper
Inhoud
Opname beluisteren
- Henk Lemckert op Orgel Abdijkerk van Loosduinen C.F. in tenor (liedboekzettingen.nl)
- Projectkoor OAZE en leden van de Christelijke Muziekvereniging Eendracht Winterswijk o.l.v. Wim Ruessink (canon Liedboek 302a en eerste strofe van het lied) op https://www.liedboekcompendium.nl/lied/302-god-in-den-hoog-alleen-zij-eer-2_8_8
Tekst
De beginregels van de vier strofen in de vertaling van Dirk Christiaan Meijer jr. resp. in de bewerking van Jan Wit/ Hendrik Hasper(c)/Hendrik Hasper (d) luiden:
- 1. God in de hoogt' alleen zij eer / God in den hoog' alleen zij eer/Alleen aan God omhoog zij eer/ God in den hooge alleen zij eer
- 2. O Vader, die in eeuwigheid / U, Vader, U aanbidden wij/Wij loven uwe mogendheid/Wij heffen dankb're zangen aan
- 3. O Jezus Christus, Zoon van God / O Jezus, die de Christus zijt/O Jezus Christus, Zoon van God/Gij, Jezus Christus, Zoon van God
- 4. O Heil'ge Geest, ons hoogste goed / O Heilge Geest, ons hoogste goed/Kom, Heil'ge Geest, o Hoogste Goed/ O Heil'ge Geest, ons Hoogste Goed
Ontstaan
De dichter had een 'liturgisch strofenlied' op het oog, en maakte een vrije berijming van het 'Gloria' uit het Ordinarium Missae. Hij schreef de tekst in het Nederduits in 1522.
De vierde, laatste, strofe werd in 1525 toegevoegd. Vermoedelijk is deze van een andere dichter, Joachim Slüter.
Inhoud
In de Lutherse en Rooms-katholieke liedbundels staat dit lied gerangschikt als een berijmd 'Gloria', behorend bij het ordinarium. In bijv. het Liedboek voor de Kerken kreeg het een plaats als 'Drievuldigheidslied' voor Zondag Trinitatis.
Muziek
De melodie komt uit de bundel Geistliche Lieder aufs new gebessert und gemehrt, Leipzig 1539.
Het lied, met zeven regels, heeft de BAR-vorm. Regel 3 en 4 zijn een herhaling van regel 1 en 2. In het Abgesang lijkt regel 6 een echo van regel 5, maar dan een toon hoger. De slotregel is verwant aan regel 2. De omvang van de melodie is relatief klein. De speelt zich grotendeels tussen do en so.
Dichter en componist gebruikte voor de eerste regel van 'God in den hoog' alleen zij eer' de noten van 'Et in terra pax', de tweede regel van een gregoriaans Gloria (Kyriale I). In onderstaand filmpje (opgenomen in de Heilig Hartkerk in Turnhout (België) is het te horen vanaf 1:43.
Muziekuitgaven
- Begeleidingsbundel bij het Gereformeerd Kerkboek. Muziekuitgeverij Nootzaak, Zutphen, www.dirkzwart.com.
Zie Allein Gott in der Höh sei Ehr (melodie) voor een overzicht van alle (orgel)literatuur en koorbewerkingen van deze melodie.
Hymnologische informatie
- Het lied is pas in de 28e uitgave (1991) opgenomen in de Zangbundel Joh. de Heer.
- Cor Waringa en Douwe Annes Tamminga maakten de Friese vertaling: Allinne oan God, de hege God
- Het Liedboek voor de kerken heeft aan het eind van de vijfde regel (één na laatste noot) een f. Liedboek 2013 heeft daar een fis.
- De melodie van Nikolaus Decius wordt door Bach in twee van zijn cantates gebruikt als melodie voor het slotkoraal. Het gaat om cantate BWV 104, 'Du Hirte Israel, höre' en cantate BWV 112 'Der Herr ist mein getreuer Hirt'. In cantate BWV 86 'Ich bin ein guter Hirt' is een sopraanaria opgenomen waarin de de koraalmelodie met vele versieringen terugkomt. Cantate BWV 128 'Auf Christi Himmelfahrt allein' kent een grandioos openingskoor, met hobo's, hoorn en strijkorkest, dat helemaal gebaseerd is op deze melodie.
Literatuur
Toelichtingen:
- Liedboekcompendium: https://www.liedboekcompendium.nl/lied/302-god-in-den-hoog-alleen-zij-eer-2_8_8
- Ignace de Sutter bespreekt dit lied in De lofzang van alle tijden : een derde reeks hymnologische studies over het kerklied in de Oekumene, 1983, p. 103-108. ISBN 9026478186.
- Organist & Eredienst, juli/aug.1996, blz.145 (Mieke Breij/Klaas Tjitte de Jong)
- Liederkunde zum Evangelischen Gesangbuch 6/7-32 (Andreas Martin)
- Arie Eikelboom, Hymnologie. Een geschiedenis van de strofische zang in de westerse christelijke kerk; deel III: Liederen van volgelingen van Luther en liederen van Ziwingli, p. 44 e.v. Den Haag, 2011. ISBN 978-90-816827-0-1.
Culturele informatie
'God in den hoog' alleen zij eer' is een van de meest bewerkte liederen voor allerlei instrumenten.