Kerkliedwiki bundels.png
Kerkliedwiki wijst je de weg naar meer dan 10.000 liederen!

Tips nodig? Zo kun je een lied zoeken. Hier vind je een overzicht van alle liedbundels.
Wil je ons werk steunen? Hier vind je meer over doneren of koop onze unieke Ubi-cari-tas.

Meer weten of vragen over Kerkliedwiki? info@kerkmuzieknetwerk.nl
Kerkliedwiki bundels.png Kerkliedwiki wijst je de weg naar meer dan 10.000 liederen! Tips nodig? Zo kun je een lied zoeken. Hier vind je een overzicht van alle liedbundels.

Op Liturgiewerkplaats.nl bieden we je inspiratie en concrete tips rond kerkmuziek en vieren Abonneer je op de nieuwsbrief.

Wil je ons werk steunen? Hier vind je meer over doneren of koop onze unieke Ubi-cari-tas. Meer weten of vragen over Kerkliedwiki? info@kerkmuzieknetwerk.nl

Kerkliedwiki:Info

Uit Kerkliedwiki
Versie door Lydia Vroegindeweij (overleg | bijdragen) op 3 sep 2014 om 15:59 (Redactionele organisatie en kwaliteitsbewaking)
Ga naar: navigatie, zoeken

Kerkliedwiki is een particulier initiatief van Stichting Kerkmuziek Netwerk (ontwikkeld door Lydia Vroegindeweij) om de kennis over allerlei bronnen in de kerkmuziek beter te ontsluiten voor theologen, kerkmusici en geïnteresseerden. Hieronder staat het plan beschreven met aanleiding, achtergrond en inhoudelijke doelen.

Wat is het idee?

Kerkliedwiki.nl is een website op basis van het Wikipedia-concept (en gebouwd in dezelfde software, Wikimedia, net zoals dat is gedaan door bijv. Reliwiki met alle kerkgebouwen). In deze online database worden artikelen opgenomen over elk lied uit het nieuwe Liedboek en uit andere veelgebruikte liedbundels. Per lied staat er in de Kerkliedwiki een artikel. Het artikel per lied bevat achtergrondinformatie over het lied, de tekstdichter en de componist. Ook is het mogelijk om een of meer uitvoeringen van het lied te beluisteren ter oriëntatie of educatie. Voor kerkmusici en koren biedt het een concrete wegwijzer naar de vindplaatsen van bijpassende bewerkingen over het lied (koor- of orgelliteratuur). Zo mogelijk worden die bewerkingen gecodeerd met moeilijkheidsgraad en geschatte tijdsduur. Ook kunnen aanwijzingen gegeven worden voor liturgisch gebruik van het lied, en kunnen verbindingen worden gelegd met andere cultuurvormen.

Marktbehoefte. Welk probleem lost het op?

Ontstaan van het idee komt voort uit mijn eigen behoefte. Als freelance organist krijg ik doorgaans pas op vrijdagavond de te spelen liederen door voor de dienst van zondagmorgen. De beschikbare tijd heb ik nodig om te studeren. Voor het literatuurspel voor en na de dienst en tijdens de collecte heb ik weinig tijd om research te doen naar geschikte stukken. Ik heb behoefte aan bruikbare verwijzingen en aan materiaal dat snel te vinden is, passend bij mijn instrument en mijn niveau. Het boek van Orgelliteratuur bij de gezangen van het Liedboek voor de Kerken van Liewe Tamminga is wel een goede wegwijzer, maar nog handiger is een directe link naar de bladmuziek, bijv. in de internationale muziekdatabank IMSLP. Van heel veel klassieke componisten is daar rechtenvrij materiaal eenvoudig te vinden. Datzelfde geldt voor de koorzettingen van componisten die meer dan 70 jaar dood zijn. Veel van hun werk is te vinden in de Choralwiki. Wat ontbreekt is een directe verwijzing vanuit de Nederlandse liedbundels naar dit materiaal. Zeker voor nieuwe liederen op klassieke melodieën is dit een uitkomst, ook omdat niet iedereen direct de originele titel kent om op te kunnen zoeken. Voor nieuwe orgelbewerkingen ben ik als organist best bereid te betalen, maar de levertijd per post is te lang. Bovendien zijn veel composities alleen in verzamelbundels opgenomen en dat maakt aanschaf per gelegenheid veel minder aantrekkelijk. Op basis van deze behoefte die bij meer organisten blijkt te leven, heb ik een eerste ontwerp voor de Kerkliedwiki gemaakt. Dat ontwerp hefft verder gestalte gekregen op deze website en wordt gelukkig goed opgepakt door meer geïnteresseerden. Het team van auteurs groeit nog dagelijks.

Wat is het concept van Kerkliedwiki?

Kerkliedwiki is een verzameling online artikelen. Elk lied krijgt een eigen artikel. Een artikel is één pagina op het scherm (lengte onbeperkt). Elk artikel start met een inhoudsopgave voor het snel bereiken van de gewenste informatie. Het basisformat voor de te geven informatie per lied is in principe standaard. Afhankelijk van het soort lied is dat ook eenvoudig uit te breiden.

Elk lied wordt ingedeeld in diverse categorieën. Bijvoorbeeld de bundels waarin het lied voorkomt, het genre, moment kerkelijk jaar, ontstaansperiode, land van herkomst. (Het aantal categorieën is onbeperkt). Het voordeel is dat de liederen ook eenvoudig te vinden zijn per categorie (bijv. alle liederen die horen bij Advent, of alle liederen uit de periode van de Romantiek).

De hele wiki is via een in te typen tekst in het zoekveld fulltext doorzoekbaar. De zoekresultaten worden gepresenteerd zoals we dat gewend zijn van Wikipedia of Google: gevonden tekst + context. Zoekresultaten worden bovendien geordend op type: eerst de resultaten met de zoektekst in een titel, vervolgens die met de tekst ergens in een artikel.

Wat zijn de voordelen van een wiki?

Voordelen van het concept van de Kerkliedwiki zijn o.a.:

  1. Alle informatie is online te raadplegen, een internetverbinding is voldoende.
  2. De ingebouwde zoekmachine in de software van Wikimedia is zeer gedegen en biedt uitstekende zoekmogelijkheden.
  3. De omvang is niet begrensd door de fysieke mogelijkheden van pagina's in een boek.
  4. Het materiaal is eenvoudig te actualiseren of aan te vullen (opbouwwerk, groeimodel).
  5. Audiovisueel materiaal kan eenvoudig worden toegevoegd en geraadpleegd. Luistervoorbeelden, midi-files, filmpjes.
  6. Doorverwijzingen naar andere online bronnen (intern binnen de eigen wiki, of extern naar andere websites) of verkooppunten is eenvoudig te realiseren.
  7. Ingebouwde verwijzingen naar Koninklijke Bibliotheek voor bibliografische gegevens aanvullende literatuur.
  8. De ‘wisdom of the crowd’ is goed te benutten en te raadplegen: bijv. helpen zoeken naar bronnen of voor het classificeren en timen van een bepaalde orgelbewerking.

Contentontwikkeling in een wiki

In de originele Wikipedia kunnen artikelen door elke geregistreerde gebruiker worden ingebracht. Het uitgangspunt is dat experts op een deelonderwerp zich overal in de massa kunnen bevinden en hun kennis om niet willen inbrengen (The wisdom of the crowd). De informatie kan worden ingebracht door alle gebruikers. Correctie en aanvulling wordt gezamenlijk geregeld o.a. via overlegpagina’s. Er is wel een groep moderatoren nodig die actief volgen of het proces correct verloopt en of er geen onbedoelde content wordt geplaatst. De sociale controle helpt ook mee om uitwassen te voorkomen. Anoniem bijdragen is niet mogelijk.

Alternatieve vormen, met redactie

De Volkskrant heeft een wikivorm eerder gebruikt voor de samenstelling van de Bètacanon. In 50 artikelen uit de exacte vakken werden principes uit de wetenschap in deze gebieden ingeleid met een bijdrage van een wetenschapper. De artikelen werden verder verfijnd en uitgebreid door de gebruikers. Uiteindelijk is de canon ook in boekvorm verschenen.

Voor de Kerkliedwiki lijkt een mengvorm prima bruikbaar: - er komt gekwalificeerde informatie op (bijv. afkomstig van experts op deelgebieden, kerkmusici, theologen). - er wordt door geregistreerde gebruikers aangevuld. - er is een team van moderatoren dat bewaakt dat de wiki correct gebruikt en gevuld wordt. - er is een redactie die regelmatig de aanvullingen checkt en van een waarmerk 'kwaliteitsinformatie' voorziet. - uitgevers van bladmuziek en tijdschriften met muziekbijlagen zorgen zelf voor het correct ontsluiten van hun materiaal per lied.

Redactionele organisatie en kwaliteitsbewaking

Sommige wiki’s hanteren een redactiemodel, waarbij ingebrachte informatie/kennis vanuit de ‘crowd’, achteraf wordt voorzien van een kwaliteitsoordeel. Voor Kerkliedwiki is dat model ook prima te gebruiken. Hoe werkt het:

  • Geregistreerde gebruikers brengen hun informatie in.
  • De redactie krijgt automatisch bericht als er nieuwe informatie is geplaatst en kan die gaan beoordelen. De onderwerpen kunnen worden toebedeeld aan bepaalde redactieleden (aandachtsredacteuren).
  • Het oordeel kent 4 standaard gradaties:
    • A+: topkwaliteit, geheel compleet en correct.
    • A: compleet en correct.
    • B: compleet, maar nog niet helemaal correct.
    • C: nog niet compleet.

Businessmodel

Een wiki is in principe gratis en wordt financieel (voor de kosten van webhosting en dataverkeer) geholpen door donaties van gebruikers. Eventueel kunnen advertenties helpen om inkomsten te genereren, maar dat is niet gebruikelijk. Als er al passende adverteerders gevonden kunnen worden, zullen die inkomsten doorgaans hooguit voldoende zijn voor het bestrijden van de onkosten. Voor de Kerkliedwiki zal het model van donaties, aangevuld met een bijdrage van uitgevers waarnaar doorverwezen wordt een bruikbaar model moeten zijn.

Een aanvullend model kan worden gevonden door bladmuziek, in eigen beheer uitgegeven door componisten, via dit kanaal per lied te ontsluiten en verkrijgbaar te stellen als betaalde downloads. Dit kan worden geregeld via de webwinkel van Stichting Kerkmuziek Netwerk (bestellen, betalen via iDeal en direct via een link kunnen downloaden). Na aftrek van de kosten van het betalingsverkeer worden de opbrengsten gedeeld tussen de Stichting Kerkmuziek Netwerk en de componist(en).

Samenwerkingsmodel: de Kerkliedwiki kan ook verkoop genereren door te verwijzen naar courante uitgaven van uitgevers en naar cd’s. Dit biedt bovendien de kans om op een correcte manier alle bestaande materialen opnieuw te ontsluiten. Denk hierbij aan de reeds verschenen muziekbijlagen uit de tijdschriften, en de losse liederen uit eerder verschenen voorspelen- en begeleidingsbundels en het koormateriaal. Uitgaven die nu niet meer in papieren editie leverbaar zijn, blijven zo ook goed bereikbaar voor (jongere) musici.

Het vullen van de Kerkliedwiki: missionair en educatief

Het vullen van de Kerkliedwiki biedt uitstekende aanknopingspunten om missionair en/of educatief bezig te zijn in overzichtelijke korte projecten. Die projecten kunnen eenvoudig plaatselijk worden geïnitieerd. Educatief: mensen zijn uit te dagen om zich in groepjes in de achtergronden van een bepaalde set liederen te verdiepen. De organisator van een workshop kan de bronnen ter beschikking te stellen, informatie geven zodat de deelnemers elk een artikel over een lied kunnen invullen in de wiki. Na een paar liederen weet men beter de weg in de bronnen en kunnen de deelnemers zelf thuis verder met het aanmaken van artikelen (in elk geval de basis gegevens vullen). Uiteraard worden tijdens zo’n workshop de liederen ook samen gezongen. Voor studenten van HBO en WO opleidingen kan het nuttig zijn om een aantal liederen uit te diepen en de informatie van hun studiewerkstuk ook te publiceren in de Kerkliedwiki. Een begeleidende docent kan daarbij zelf goed sturing geven aan het te kiezen thema. De studenten komen via de redactie van de Kerkliedwiki in contact met experts. Missionair: het is ook interessant om meer vanuit de culturele invalshoek met muziek bezig te zijn. Een workshop in de (openbare) bibliotheek kan ook mensen buiten de kerk interesseren voor de informatie rondom kerkliederen, wellicht vanuit de interesse in klassieke muziek.

Benodigde middelen

Om een gekwalificeerde redactie adequaat in te kunnen zetten wordt nog gezocht naar fondsen die dit initiatief willen steunen. In dat kader wordt de huidige Kerkliedwiki nog steeds gezien als een pilot om de techniek en de mogelijke samenwerkingsvormen met auteurs te onderzoeken.

Zelf beoordelen?

De Kerkliedwiki staat nu als pilot deels gevuld op internet. Je bent van harte welkom op www.kerkliedwiki.nl. Meer weten? Neem contact op met Lydia Vroegindeweij via info@kerkmuzieknetwerk.nl.