U helpt mij, Heer

Titel

Oorspronkelijke taal en titel

'U helpt mij, Heer, mijn trots te vergeten' is de Nederlandse vertaling van een Engelstalige versie van Psalm 131.

Liedbundels

Dit lied is opgenomen in de volgende liedbundels:
Liedboek 2013	131a
Opstaan! Meer liederen ... 2008	29
Gezangen voor Liturgie	446
Psalms of Patience, Protest and Praise, 1993	??
Church Hymnary, Fourth Edition, 2005	89
Psalms for All Seasons: a complete Psalter for worship, 2012	131D

Tekst

Ontstaan

Ontstaan in Schotland, waar de berijmde psalmen in Church of Scotland en Free Church nog sterker dan de Geneefse psalmen in het maatpak van bestaande melodieën moeten passen. John Bell, die zich hier zeer aan ergerde, heeft zich ervoor beijverd om vele psalmen een vorm te geven waarin tekst en toon met elkaar in evenwicht zijn. Bij deze psalm wordt dus als het goed is de vrede van het in slaap vallende kind in de melodie ook hoorbaar.

Inhoud

Psalm 131 is een psalm die niet erg bekend is, heel anders dan zijn voorganger 130, De profundis, uit de diepten. Het is een lied van rust. Trots, ambitie, ze bestaan niet, de dichter ziet zichzelf als een gespeend kind bij moeder op schoot. Dat oude woord, spenen, is in de tegenwoordige cultuur lastig te vertalen. In het Engels wordt het nog gebruikt, 'a weaned child', de NBV heeft het al losgelaten. Het Fries kent de uitdrukking 'as in ôfwend bern', een kind dat moet afwennen van de borst. De Nederlandse vertaling, Lied 131a, kiest ervoor om het element van de boosheid van het kind dat zo graag nog zou drinken te expliciteren: 'weg alle woede'. Vrede, maar toch is het, alsof je nog een enkele snik hoort. In de Engelse tekst eindigt elke regel met een werkwoord, actief of als deelwoord, het Nederlands, dat deelwoorden liefst zo veel mogelijk vermijdt, heeft dit niet gevolgd.

Dichter

John Bell

Vertaler

Roel Bosch, Roeland A. Bosch, geboren Den Haag 1958, Weblog Roel Bosch

Muziek

Componist melodie

Het oorspronkelijke lied is een volkslied, gemaakt als loflied op het eiland Mull, een groot eiland in de Inner Hebrides, 'stapsteen' voor het eiland Iona. Op het eiland Mull ligt het plaatsje Bunessan. (Lied 216) Het is een karakteristieke melodie, met enkele sprongen die even moeten wennen voor wie niet aan de Schots/Keltische muziektaal gewend is. Het origineel kent vele variaties in tempo; bij dit lied, met deze tekst, en slechts twee strofen, is een rustig tempo te verkiezen. 'Opstaan!' geeft als aanwijzing 'teder'. De Gaelic originele versie kent vele variaties in de vertolking, luister bijv.

<videoflash>izvnXl0xlUs|300|150</videoflash> http://www.youtube.com/watch?v=izvnXl0xlUs , Kevin Littlewood <videoflash>vjq0U4_WZow|300|150</videoflash>http://www.youtube.com/watch?v=vjq0U4_WZow , Kenneth McKellar

Liturgisch gebruik

Het lied kan als antwoordzang op een preek volgen; in meditatieve diensten kan het een eigen rol spelen, op verschillende momenten te zingen, bijv. eerst door een solist, na ruimte voor meditatie, luisteren naar een tekst, stilte, gebed nog eens gezongen, nu door allen.

Hymnologische informatie

De tekst van het lied in 'Opstaan!' wijkt af van die in Liedboek. In 1.4 Opstaan: vruchteloos vragen zal ik vermijden, NLB: aandacht en eenvoud mogen mij leiden.

Culturele informatie

Cabaretier Herman Finkers opende met deze psalm, in het Twents, een voorstelling. De tekst van Finkers/ van der Meiden is op meerdere sites en blogs te vinden. Opmerkelijk is de vraag in reacties: 'Heeft iemand de tekst van de hele psalm?' Alsof hij nog niet klaar kan zijn, na slechts drie verzen...

Literatuur

In 'Er zijn, keltische spiritualiteit', p.11,17, wordt de psalm geciteerd, als voorbeeld van serieuze eenvoud, gelovige naïviteit, een vanzelfsprekend geloof, typerend voor een vorm van religiositeit die niet in rationaliseringen blijft hangen.