Kerkliedwiki bundels.png
Kerkliedwiki wijst je de weg naar meer dan 10.000 liederen!

Tips nodig? Zo kun je een lied zoeken. Hier vind je een overzicht van alle liedbundels.
Wil je ons werk steunen? Hier vind je meer over doneren of koop onze unieke Ubi-cari-tas.

Meer weten of vragen over Kerkliedwiki? info@kerkmuzieknetwerk.nl
Kerkliedwiki bundels.png Kerkliedwiki wijst je de weg naar meer dan 10.000 liederen! Tips nodig? Zo kun je een lied zoeken. Hier vind je een overzicht van alle liedbundels.

Op Liturgiewerkplaats.nl bieden we je inspiratie en concrete tips rond kerkmuziek en vieren Abonneer je op de nieuwsbrief.

Wil je ons werk steunen? Hier vind je meer over doneren of koop onze unieke Ubi-cari-tas. Meer weten of vragen over Kerkliedwiki? info@kerkmuzieknetwerk.nl

Wees hier aanwezig, licht in ons midden (Grote litanie)

Uit Kerkliedwiki
Ga naar: navigatie, zoeken
Dit lied is te vinden in de volgende veelgebruikte liedbundel(s):
Liedboek 2013 597
Mogelijk staat het ook in andere liedbundels. Kijk hiervoor in de infobox rechts, onder het kopje 'Liedbundels'.
Wees hier aanwezig, licht in ons midden
Grote litanie
Vorm Liturgisch gezang
Herkomst
Taal Nederlands
Land Nederland
Tekst
Dichter Huub Oosterhuis
Vertaler Redactie Friese Lieteboek (Fr)
Lothar Zenetti (Du)
Muziek
Componist Bernard Huijbers
Melodie Wees hier aanwezig, licht in ons midden (Grote litanie)
Solmisatie 1-2-1-2-3-3
Gebruik
Kerkelijk jaar Paasnacht
Liedbundels
Liedboek 2013 597
Aandachtig liedboek 95
Gotteslob 557
Lieteboek 2013 597
Liturgische Gezangen 1-178
Verzameld Liedboek 181

Zie het artikel Voor de beurtzang met tekst uit Vijftig psalmen en melodie van Bernard Huijbers zie Wees hier aanwezig, licht in ons midden (Vijftig psalmen), voor andere liederen met vergelijkbare beginwoorden zie Wees hier aanwezig.

Wees hier aanwezig, licht in ons midden is de beginregel van de Grote litanie van Huub Oosterhuis en Bernard Huijbers.

Opname beluisteren

Het begin en het eind van de litanie. Gezongen door het Fons- en Igkoor onder leiding van Bernard Huijbers en Philip Engelen. Van de CD Zo zong dat volk 2 (Mirasound, 1993) (Om auteursrechtelijke redenen kunnen slechts korte fragmenten worden weergegeven)

Fons- en Igkoor o.l.v. Bernard Huijbers en Philip Engelen; Thom Jansen, orgel; Paul Weller, gitaar; Henri de Berk, slagwerk (live-opname Paasnacht 1971) op https://www.liedboekcompendium.nl/lied/597-wees-hier-aanwezig-licht-in-ons-midden-5_6_0

Tekst

Ontstaan

Deze litanie is geschreven voor de paaswake van 1967 in de Westerkerk in Amsterdam. Deze viering was een van de eerste als geheel geschreven Nederlandstalige liturgieën in de katholieke kerk en werd gepubliceerd in In het voorbijgaan (p. 197-235). In het dagblad De Tijd van 31 maart 1967 vertelt Oosterhuis aan Henk Suèr hoe de opzet voor deze liturgie enkele weken voor Pasen in hem opkwam tijdens een wandeling langs de zee in Spanje.

Terug in Amsterdam zei ik tegen Huijbers: Ben, er moet daar of daar een litanie komen. Ik hoor iets klimmends, het moet lang duren, en hier zijn zinnen die er volgens mij in moeten. Er ontstond in langdurige samenwerking een laaiend gezongen litanie die toen minuten duurde, waarin twee koren tegen elkaar in zongen, terwijl de gemeente daar tussenin zich als op hoge golven liet meeslepen tot ze buiten adem was.

Bron: De vleugels van een lied, p. 58-59

Inhoud

Muziek

Dirigent Arjan van Baest schrijft op de Facebookpagina van de Domincus over dit gezang, dat klinkt bij de intocht van het licht:

Als wij op zondagochtend in de Dominicuskerk bij elkaar komen om het leven te vieren, dan spelen wij een liturgisch spel. Het is geen vrijblijvend spel waar je als toeschouwer op veilige afstand naar kunt kijken. Liturgie kent geen vierde wand, de onzichtbare muur in het theater waardoor het publiek wel de acteurs kan zien, maar de acteurs niet het publiek. In het liturgisch spel is het kerkvolk juist een van de acteurs die samen met andere acteurs zoals de voorganger, het koor en de lector het spel voltrekt.
In het liturgisch spel spelen theatrale elementen een grote rol. Het hoogtepunt daarvan is misschien wel de liturgie van de paaswake. Dat is een rijk gevuld geheel van symbolische handelingen en gebaren (rituelen) die, volgens de officiële richtlijnen, op een ‘rijke en voorname wijze’ voltrokken moeten worden.
Misschien wel het meest indrukwekkende onderdeel van de paaswake is de intocht van het licht. De kerk is donker. Buiten wordt een brandstapel aangelegd voor de zegening van het licht, dat zo moet opvlammen dat de nacht verlicht wordt. Aan dit vuur wordt de paaskaars ontstoken, en in een processie waaraan het hele kerkvolk deelneemt wordt de paaskaars de kerk binnen gedragen.
In 1971 maakten Huub Oosterhuis en Bernard Huijbers een paaswake die op -toen- eigentijdse manier vorm gaf aan de zeer rijk gevulde katholieke paaswake die zij zo goed kenden. Net als in die katholieke liturgie neemt ook hier de lichtrite een centrale plaats in. Ze schreven er een monumentaal gezang voor: ‘De grote litanie’, een tien minuten durende litanie die in 80 strofen smeekt en roept om licht en bevrijding. Deze litanie is een magisch ritueel, liturgisch spel bij uitstek. Op de lp ‘Passage’ (een live-opname van de paaswake in de Dominicus) schrijft Huijbers:

Je zingt je in het zweet,
tien minuten lang,
om erachteraan te geloven:
dat heet litanie,
zo magisch als vanouds,
zo zuiverend als uithuilen.

De litanie begint laag. Iemand begint, en vervolgens zingen twee kerkhelften tegen elkaar en tegen de klippen op. Steeds hoger gaat, totdat we uiteindelijk een octaaf hoger zijn uitgekomen dan waar we begonnen zijn. Op dat moment klinken gelijktijdig de drie melodieën die we al eerder hebben gezongen. Hoog, veel - en hard, ‘magisch, zuiverend en uithuilend’. Maar dat werkt alleen met voldoende massa. Deze litanie is gemaakt voor een grote zingende menigte. Zou het lukken om dit jaar ‘volle bak’ te hebben in de paaswake, zodat we samen de nacht kunnen bezweren? Want als we dat niet voor elkaar krijgen, hoe kan het dan ooit nog pasen worden?
‘De grote litanie’ is mijn favoriete Huijbers-compositie. Het laat als geen ander gezang zien wat liturgische muziek in zijn ogen moest zijn: elementair, eenvoudig en nauw verbonden met de liturgische functie van het gezang. Maar het is ook een gedateerd werk: de omstandigheden en de mensen waren in de vroege jaren ’70 anders dan nu. Grote rituelen en kloeke liturgische gezangen lijken ‘uit de tijd’ te zijn, en daarin is de Dominicus volgens mij niet anders dan andere kerken. Behoefte aan rituelen en bijbehorende gezangen is er nog wel, we moeten daar alleen een antwoord op vinden dat bij onze tijd past, precies zoals Oosterhuis en Huijbers dat destijds hebben gedaan. Hebben we volgend jaar in de paaswake misschien een heel ander ritueel rond het licht? Zonder ‘De grote litanie’? Het zou zomaar kunnen - ‘Blijf niet staren op wat vroeger was’.

Overgenomen met toestemming van Arjan van Baest

Muziekuitgaven

Zie het artikel Zie Wees hier aanwezig, licht in ons midden (Grote litanie) (melodie) voor een overzicht van alle (orgel)literatuur en koorbewerkingen van deze melodie.

Hymnologische informatie

Literatuur

Toelichting:

  • Huub Oosterhuis (1968). In het voorbijgaan. Utrecht: Ambo
  • Kees Kok (1990). De vleugels van een lied. Over de liturgische poëzie van Huub Oosterhuis. Baarn: Ambo.ISBN 902630966X

Culturele informatie

Externe links