De nacht is haast ten einde

Woordwolk liedtekst

Muziekfragment

Titel

De nacht is haast ten einde.

Oorspronkelijke taal en titel

Der Nacht ist vorgedrungen. De Duitse versie van het lied staat in het Evangelischen Gesangbuch (EG 16), in Gotteslob (GL 220), in Mennonitischen Gesangbuch (MG 249) en in Gesangbuch Feiern & Loben (FL 190). In Colours of Grace is ook de Duitse, Engelse, Franse, Tsjechische en Noorse tekst opgenomen.

Liedbundel(s)

Dit lied is opgenomen in de volgende liedbundels:
Liedboek (2013)	445
Liedboek voor de kerken (1973)	Gezang 130
Evangelisches Gesangbuch	16
Evangelisch-reformiertes Gesangbuch	372
Gotteslob 2013	220

Opname beluisteren

• Duitse versie

<videoflash>18cBsAxx1Hs|300|150</videoflash>

Tekst

• De tekst van het lied is niet auteursrechtvrij en daarom hier niet opgenomen. De tekst is hier te lezen.
• Metrisch schema: 7-6-7-6-7-6-7-6
• Eerste strofe Duitse versie:

"Die Nacht ist vorgedrungen,
der Tag ist nicht mehr fern.
So sei nun Lob gesungen
dem hellen Morgenstern.
Auch wer zur Nacht geweinet,
der stimme froh mit ein.
Der Morgenstern bescheinet
auch deine Angst und Pein."

Ontstaan en inhoud

Het lied is ontstaan op 18 december 1937. Het is geïnspireerd op de tekst uit de Brief van Paulus aan de Romeinen (Rom. 13:11-12): „Und das tut, weil ihr die Zeit erkennt, nämlich dass die Stunde da ist, aufzustehen vom Schlaf, denn unser Heil ist jetzt näher als zu der Zeit, da wir gläubig wurden. Die Nacht ist vorgerückt, der Tag aber nahe herbeigekommen. So lasst uns ablegen die Werke der Finsternis und anlegen die Waffen des Lichts. (Röm 13,11–12 LUT)“

De tekst staat vol met bijbelse citaten: den „Morgenstern“ (Offb 22,16 LUT), „zur Nacht geweinet“ (Ps 30,6 LUT), „alle Engel dienen“ (Hebr 1,6 LUT), „von Gottes Angesicht kommende Rettung“ (Apg 3,20 LUT), „Gott will im Dunkel wohnen“ (1 Kön 8,12 LUT), „wer dem Sohn vertraut, kommt aus dem Gericht“ (Joh 5,24 LUT), wie auch an zahlreichen Zitaten aus der Gesangbuchtradition, „Angst und Pein“ (Herr Jesu deine Angst und Pein), „dem alle Engel dienen“ (Dies ist die Nacht da mir erschienen), „lässt den Sünder nicht“ (Ist Gott für mich, so trete gleich alles wider mich).

Tekstdichter

Jochen Klepper (1903-1942)

Jochen Klepper studeerde eerst enige tijd theologie, maar koos later voor de journalistiek en de literatuur. Hij woonde vanaf 1932 in Berlijn en was getrouwd met een joodse vrouw die uit haar eerste huwelijk twee dochters meebracht. Toen in 1942 de deportatie van zijn jongste stiefdochter dreigde, koos hij met zijn gezin vrijwillig voor de dood. Na de oorlog werden zijn dagboeken gepubliceerd. Hij is één van de belangrijkste vertegenwoordigers van de vernieuwingsbeweging rond het kerklied in de Duitse kerken. In 1938 publiceerde hij een bundel gedichten onder de titel Kyrie. Geistliche Lieder.. Dit lied is daarin te vinden onder de titel Weihnachtslied. De teksten van Klepper hebben een hoog bijbels gehalte, waarbij geen ruimte is voor sentimenten. Te midden van de duisternis van zijn tijd en zijn eigen leven schreef hij een lied over het licht.

Vertaler

Jan Willem Schulte Nordholt (1920-1995)

Muziek

• Solmisatieschema: 3-6-6-5-3-4-3

Componist

Johannes Petzold (1912-1985)

De melodie is van de cantor Johannes Petzold en kreeg een plaats in de bundel Neue Weihnachtslieder, die in 1939, een jaar na de publicatie van Kleppers bundel, verscheen. Kenmerkend voor de vernieuwende stijl van de melodie, geschreven in de barvorm, is het modale karakter ervan, in tegenstelling tot de majeur- of mineurmelodieën uit de 19e eeuw. Een tweede kenmerk is de ritmische structuur die meer overeenkomsten met de tactus heeft, dan met de traditionele maatsoorten.

Bewerkingen om te zingen

• Cantate gebaseerd op dit lied is geschreven door Wout van Andel.

Bewerkingen om te spelen

• Prelude, koraal en naspel over Gezang 130, Jaco van Leeuwen Klavar-versie, Orgelvriend

Liturgisch gebruik

• Bijbeltekst: Jes 8,23; Jes 9,1-6; Rom 13,11-14
• Gebruik: Advent, Kerstnacht

Literatuur

Toelichtingen:

• Eredienstvaardig 1-4-170 (Arie Eikelboom)
• Jan T. Bakker: Gezongen evangelie, blz.47 (Liedmeditatie)
• Pieter Endedijk: Opstapcurcus voor kerkorganisten deel 2, blz.24
• Muziek & Liturgie, augustus 2011, blz. 25 (Wim Kloppenburg)

Externe links

• Artikel van Pieter Endedijk over de inhoud en betekenis van het lied.
• Artikel over het lied op de Duitse Wikipedia.
• Artikel over Jochen Klepper op de Duitse Wikipedia

Voetnoten

Dit artikel voldoet aan de kwaliteit en uitgangspunten die gelden voor de informatie op Kerkliedwiki. Meer van dit soort artikelen staan in de Etalage.