God is tegenwoordig, God is in ons midden (Schulte Nordholt)

Infobox
Tekst
Gerhard Tersteegen; vert.: Jan Willem Schulte Nordholt
Muziek
Joachim Neander?, melodie: Wunderbarer König
Bundel(s)
LB 906, LbK Gz 323, EBG 54
Bijbeltekst(en)
2 Kon 8,27-30; Ps 78,21-28; Ps 139,1-3
Gebruik
Aanvang, Aanbidden, Navolging
Solmisatieschema
3-3-3-3-2-2-1-1-1-1-7-7
Metrisch schema
12-8-12-8-3-3-6-6
(Bron: Pieter Endedijk)

Titel

God is tegenwoordig

Oorspronkelijke taal en titel

Gott ist gegenwärtig is een oorspronkelijk Duits lied.

Liedbundels

Dit lied is opgenomen in de volgende liedbundels:
Liedboek (2013)	906
Liedboek voor de kerken (1973)	Gezang 323
Zangbundel Joh. de Heer	533

Tekst

De tekst is auteursrechtelijk beschermd en kan daarom hier niet worden weergegeven.

• De Nederlandse tekst is hier te vinden.
• De volledige Duitse tekst is hier te vinden.
• Eerste strofe Gott ist gegenwärtig

1) Gott ist gegenwärtig.
Lasset uns anbeten
und in Ehrfurcht vor ihn treten.
Gott ist in der Mitte.
Alles in uns schweige
und sich innigst vor ihm beuge.
Wer ihn kennt, wer ihn nennt,
schlag die Augen nieder;
kommt, ergebt euch wieder.

Inhoud

In zijn boekje Geistliches Blumengärtlein, waarin hij zijn liederen en spreuken heeft verzameld, heeft de vrome dichter Gerhard Tersteegen boven dit lied geschreven als titel: Erinnerung der herrlichen und lieblichen Geganwart Gottes. Daarvan was hij vervuld, van de aanwezigheid Gods, men vindt het in zijn werk telkens weer. Waarschijnlijk heeft dit thema hem voor de geest gestaan zoals het ook is verwoord in psalm 139. Vooral aan het eind wordt dat duidelijk ('Gij kent mijn zitten en mijn staan').

Dichter

Gerhard Tersteegen (1697-1769)

Vertaler

Jan Willem Schulte Nordholt is de vertaler van de versie in het Liedboek voor de kerken (1973) en het Liedboek (2013). De vertaler van de versie in de Zangbundel Joh. de Heer is onbekend.

Muziek

De melodie is (waarschijnlijk) oorspronkelijk de melodie van het lied van Joachim Neander: Wunderbarer König.

Componist melodie

Joachim Neander (1650-1680)

Joachim Neander was tekstdichter en componist. Hij werd in 1650 uit een Bremens predikantengeslacht geboren. In zijn, sinds 1595 gereformeerde, geboortestad kwam de jonge Neander na aanvankelijk verzet sterk onder invloed van predikant Theodor Untereyck, die zelf in Nederland zeer was beïnvloed door de mannen van de Nadere Reformatie, zoals Voetius, Coccejus en Lodenstein. Neander werd in 1674 rector van de gereformeerde school in Düsseldorf, maar kreeg na enkele jaren moeilijkheden met de kerkenraad. Toch moet zijn invloed in Düsseldorf groot zijn geweest, want naar hem is het romantische Neandertal genoemd, waar hij graag lange wandelingen maakte. In 1856 werd hier de beroemde schedel van de zogenoemde Neanderthaler gevonden. In 1679 ging de dichter naar Bremen terug om er een hulppredikerschap te aanvaarden, maar al in 1680 is hij, nog geen 30 jaar oud, overleden.

Neanders herhaaldelijk herdrukte Bundeslieder und Dankpsalmen verschenen kort voor zijn dood. Ze vormen een belangrijke bijdrage aan de liederen van het gereformeerd protestantisme van calvinistische signatuur. In zijn tijd zong men daar nauwelijks iets anders dan psalmen. Deze liederen waren oorspronkelijk niet voor de gemeentezang bedoeld, maar voor allerlei andere gelegenheden, zoals de samensteller opmerkt: '... zu lesen und zu singen auf Reisen, zu Haus oder bei Christenergötzungen im Grünen...'.

Neander schreef ook de tekst van Lobet den Herren, den mächtigen König der Ehren Lof zij de Heer, de almachtige koning der ere.

Hymnologische informatie

Over dit lied schreef Ruth Nientiedt een scriptie: „lauter Erfahrungs-Sachen“ – Gerhard Tersteegens Lied „Gott ist gegenwärtig“ – Bedeutung und Rezeption. (Ruth Nientiedt ist Studentin der Katholischen Theologie sowie der Mittleren und Neueren Geschichte an der Johannes Gutenberg-Universität Mainz im Studiengang Magister Artium.) De scriptie is hier te vinden.

Culturele informatie

• Instrumentaal, pianobewerking door Michael Schlierf.

<videoflash>IzJ4CMuBTdI|300|150</videoflash>

• Rock-versie van het lied in het Duits door Gerhard Buchner & Freunde.

<videoflash>ZQTr8a8JBW4|300|150</videoflash>

Literatuur

Toelichtingen:

• Geistliches Wunderhorn, blz.337 (J.Henkys)
• Arie Eikelboom, Hymnlogie IX, blz 222-225 (melodie) en blz.282-291