Niksers, leeghoofden

Dit lied is niet te vinden in één van de veelgebruikte liedbundels.
Mogelijk staat het wel in andere liedbundels. Kijk hiervoor in de infobox rechts, onder het kopje 'Liedbundels'.

Niksers, leeghoofden
Vorm	Vrije vorm Lied met refrein
Herkomst
Taal	Nederlands
Land	Nederland
Psalm 14
Schrijver	David (volgens opschrift)
Latijnse titel	Dixit insipiens
Vulgaat	Psalm 13
Berijming	150 psalmen vrij
Tekst
Dichter	Huub Oosterhuis
Bijbelplaats	Psalm 14
Muziek
Componist	Bernard Huijbers
Gebruik
Thema	Vrede en gerechtigheid

Niksers, leeghoofden is een bewerking van psalm 14. Huub Oosterhuis schreef de tekst; Bernard Huijbers de muziek.

Ontstaan

Oosterhuis vertelt over het ontstaan van deze psalmbewerking in in 1972:

‘Het was voor mij een crisistijd, ik moest opnieuw bedenken hoe ik verder moest. Ik begon de Brechtliederen te bestuderen, las veel Vondelvertalingen, en ik liep
iedere dinsdag met Aschkenasy mee aan de Katholieke Theologische Hogeschool aan de Keizersgracht. Aan het eind van mijn “lern”-tijd bij Aschkenasy dacht ik: Ik wil een psalm vertalen, één die we hebben overgeslagen bij de Vijftig psalmen, omdat ik die niet begreep: Psalm 14. “De dwaas zegt in zijn hart: Er is geen God.” Ik dacht altijd dat die dwaas een of andere gesjochten filosoof was. Maar Ashkenasy legde mij uit wat dat betekent, wie die dwaas eigenlijk is. En wat dat betekent, dat je dat in je hart zegt: Er is geen God. Toen zei ik tegen hem: “Ik wil als afstudeerstuk een bewerking maken van Psalm 14, en dan moet jij die doorlichten op
de oorspronkelijke bedoeling van de psalm. Ik wil weten of ik hem begrepen heb.”
Zo is die Psalm 14 ontstaan. Het is een strijdlied geworden:

Niksers, leeghoofden, goden
zijn het, levende doden
die zeggen:
jouw god is geen god

Deze Psalm 14 wordt ook wel de “Chili-psalm” genoemd. We waren in 1972 erg met Chili bezig, met het experiment van Allende. Dit was de eerste psalm die ik na de Vijftig psalmen maakte. Nu staat die in de bundel 150 psalmen vrij.’

Inhoud

Een gedetailleerde analyse van de inhoud is in 1972 gepubliceerd door George Vis in Spectator.

Muziek

In het lied komen twee passages voor waarin de componist Gregoriaanse melodieën gebruikt.

• De melodie van de eerste passage (Ik, zegt Hij, Ik zal hem recht doen) is betekenisvol ontleend aan het Kyrie van de eerste mis, bestemd voor de Paastijd (met de bijnaam Lux et origo - licht en oorsprong).
• De melodie van de tweede passage (Zal onze redding ooit dagen), en vooral het einde ervan, lijkt geïnspireerd door het tweede Hosanna uit de dertiende Gregoriaanse mis.

Hymnologische informatie

• Het lied is voor het eerst gepubliceerd in Zien soms even.
  

• Het felle taalgebruik in combinatie met de straffe ritmiek en de heftige melodie in het eerste deel maakten de tekst naar psalm 14 tot een echte jaren zeventig protestsong. In nette parochies rees verzet tegen dit soort kerkmuziek. Eerdere bundels als 'Gezangen voor liturgie' namen dit nummer dan ook niet op. (Franz Straatman in Trouw, 1`3 november 2004)

• De partituur van het lied is verkrijgbaar in de webwinkel van Gooi en Sticht.

Literatuur

• Huub Oosterhuis (1972). Zien soms even. Fragmenten over God, Een voorleesboek. Bilthoven: Ambo. ISBN 902630174X

• George Vis (1972). Een lied over uitzuigers. Spektator, Tijdschrift voor Neerlandistiek (pp. 528-537). Te lezen in de Digitale Bibliotheek van de Nederlandse letteren (DNBL)

• Jaap van Dorp en Marja Verburg. Dichter bij mensen. Psalmvertalingen van 1961 tot 2011. Interview met Huub Oosterhuis. Met andere woorden, kwartaalblad over Bijbelvertalen. 31:3 (september 2012), p. 29-38. Het nummer is te downloaden van de website van het Nederlands Bijbelgenootschap.