Dag des oordeels, dag des Heren

Dit lied is te vinden in de volgende veelgebruikte liedbundel(s):

Liedboek voor de kerken Gezang 278
Mogelijk staat het ook in andere liedbundels. Kijk hiervoor in de infobox rechts, onder het kopje 'Liedbundels'.

Dag des oordeels, dag des Heren
Vorm	Strofelied
Herkomst
Titel	Dies irae, dies illa
Taal	Latijn
Tekst
Dichter	Thomas van Celano
Vertaler	Jan Willem Schulte Nordholt
Bijbelplaats	Matteüs 24:32-44
Herkomst	anoniem
Metrisch	8-8-8
Muziek
Componist	Jan van Biezen
Melodie	Dies irae, dies illa
Herkomst	laatmiddeleeuws
Solmisatie	4-3-4-2-3-1-2-2
Gebruik
Kerkelijk jaar	Adventstijd Levavi
Thema	Uitvaart
Liedbundels
Liedboek voor de kerken Gezang 278
Laus Deo 1030
Geestelijke Liederenschat 1935 278
Hervormde Bundel 1938 124

Dag des oordeels, dag des Heren is vertaling van de sequentie Dies irae, dies illa door Jan Willem Schulte Nordholt. De genoteerde melodie is een bewerking van Jan van Biezen. De Geestelijke Liederenschat 1935 heeft een andere vertaling.

Tekst

De tekst is auteursrechtelijk beschermd en kan daarom hier niet worden weergegeven.

Ontstaan

Het Dies Irae is misschien wel een van de bekendste delen uit de traditionele dodenmis, in ieder geval het meest theatrale. Wereldberoemd zijn de dramatische toonzettingen van Mozart, Berlioz en Verdi. Minder bekend is dat het Dies Irae van oorsprong helemaal geen plaats had in de liturgie voor de doden: oorspronkelijk is het lied geschreven als reflectie op de eindtijdverwachting die de Advent (en dan met name de eerste adventszondag) kenmerkt, en het eerste liturgische gebruik van het lied was waarschijnlijk ook voor deze zondag. Een dichter die als mogelijke auteur wordt genoemd is Thomas van Celano (ca. 1200-1260). De laatste zes regels zijn afkomstig van een andere, oudere hymne, en later aan het Dies Irae toegevoegd om het geschikt te maken voor de uitvaartliturgie. Bij de liturgische vernieuwingen eind jaren 60 van de twintigste eeuw, in de rooms-katholieke kerken, is het lied uit de uitvaartliturgie geschrapt.

Inhoud

De beginregels van de strofen luiden:

1. Dag des oordeels, dag des Heren
2. Dag van schrik die aan zal breken
3. De bazuinen zullen schallen
4. Dood en schepping zullen beven
5. En dan wordt het boek gelezen
6. Is de Rechter dan gezeten
7. Waar moet ik dan van gewagen?
8. Koning in verschrikking tronend
9. Jezus, heb toch medelijden
10. Die, mij zoekend, zijt gebonden
11. Grote Rechter van de wrake
12. Schuldig ben ik aan het kwade
13. Die Maria hebt vergeven
14. Houd mij mijn gebed ten goede
15. Wil mij met uw schapen weiden
16. Gaan de zondaars eens verloren
17. Hoor, ik roep in angstig klagen

Muziek

Muziekuitgaven

Zie Dies irae, dies illa (melodie) voor een overzicht van alle (orgel)literatuur en koorbewerkingen van deze melodie.

Hymnologische informatie

• Zowel in Laus Deo als in de Hervormde Bundel 1938 zijn drie verschillende melodieën opgenomen, voor steeds een andere reeks strofen. De solmisatieschema's zijn: 4-3-4-2-3-1-2-2 (voor de strofen 1, 2, 7, 8, 13 en 14), 6-1-7-5-6-4-5-6-6-2 (voor de strofen 3, 4, 9, 10, 15 en 16) en 6-5-4-5-6-2-1-6-1-2 (voor de strofen 5, 6, 11, 12, en 17).
• De Geestelijke Liederenschat 1935 geeft alleen de eerste melodie.
• In Laus Deo zijn een beperkt aantal strofen overgenomen, en is de laatste strofe waarschijnlijk niet van Schulte Nordholt. Deze tekst luidt:

God in majesteit verheven,
Drie in Eén, door glans omgeven,
leid ons tot het zalig leven.