Tips nodig? Zo kun je een lied zoeken. Hier vind je een overzicht van alle liedbundels.
Wil je ons werk steunen? Hier vind je meer over doneren of koop onze unieke Ubi-cari-tas.
|
God in den hoog' alleen zij eer
Mogelijk staat het ook in andere liedbundels. Kijk hiervoor in de infobox rechts, onder het kopje 'Liedbundels'.
God in den hoog' alleen zij eer is een trinitarisch lied, gebaseerd op het Groot Gloria. De oorspronkelijke tekst en melodie gedicht en gecomponeerd werd door de dichter-theoloog Nikolaus Decius (1485-1546). De oorspronkelijke Nederlandse vertaling is van Dirk Christiaan Meijer jr. (a). Een actuele bewerking is van Jan Wit (b). Een oudere Nederlandse vertaling van hetzelfde Duitse lied is Den hoogen God alleen zij eer!.
Inhoud
Opname beluisteren
- Henk Lemckert op Orgel Abdijkerk van Loosduinen C.F. in tenor (liedboekzettingen.nl)
- <html5media height="50" width="200">File:Nlb_302_t.mp3</html5media>
- Projectkoor OAZE en leden van de Christelijke Muziekvereniging Eendracht Winterswijk o.l.v. Wim Ruessink (canon Liedboek 302a en eerste strofe van het lied) op https://www.liedboekcompendium.nl/lied/302-god-in-den-hoog-alleen-zij-eer-2_8_8
Tekst
De beginregels van de vier strofen in de vertaling van Dirk Christiaan Meijer jr. resp. in de bewerking van Jan Wit luiden:
- 1. God in de hoogt' alleen zij eer / God in den hoog' alleen zij eer
- 2. O Vader, die in eeuwigheid / U, Vader, U aanbidden wij
- 3. O Jezus Christus, Zoon van God / O Jezus, die de Christus zijt
- 4. O Heil'ge Geest, ons hoogste goed / O Heilge Geest, ons hoogste goed.
Ontstaan
De dichter had een 'liturgisch strofenlied' op het oog, en maakte een vrije berijming van het 'Gloria' uit het Ordinarium Missae. Hij schrijf de tekst in het Nederduits in 1522.
De vierde, laatste, strofe werd in 1525 toegevoegd. Mogelijk is het deze van een andere dichter, wellicht Joachim Slüter.
Inhoud
In de Lutherse en Rooms-katholieke liedbundels staat dit lied gerangschikt als een berijmd 'Gloria', behorend bij het ordinarium. In bijv. het Liedboek voor de Kerken kreeg het een plaats als 'Drievuldigheidslied' voor Zondag Trinitatis.
Muziek
De melodie komt uit de bundel Geistliche Lieder aufs new gebessert und gemehrt, Leipzig 1539.
Het lied, met zeven regels, heeft de BAR-vorm. Regel 3 en 4 zijn een herhaling van regel 1 en 2. In het Abgesang lijkt regel 6 een echo van regel 5, maar dan een toon hoger. De slotregel is verwant aan regel 2. De omvang van de melodie is relatief klein. De speelt zich grotendeels tussen do en so.
Dichter en componist gebruikte voor de eerste regel van 'God in den hoog' alleen zij eer' de noten van 'Et in terra pax', de tweede regel van een gregoriaans Gloria (Kyriale I). In onderstaand filmpje (opgenomen in de Heilig Hartkerk in Turnhout (België) is het te horen vanaf 1:43.
Muziekuitgaven
- Begeleidingsbundel bij het Gereformeerd Kerkboek. Muziekuitgeverij Nootzaak, Zutphen, www.dirkzwart.com.
Zie Allein Gott in der Höh sei Ehr (melodie) voor een overzicht van alle (orgel)literatuur en koorbewerkingen van deze melodie.
Hymnologische informatie
- Het lied is pas in de 28e uitgave (1991) opgenomen in de Zangbundel Joh. de Heer.
- Cor Waringa en Douwe Annes Tamminga maakten de Friese vertaling: Allinne oan God, de hege God
- Het Liedboek voor de kerken heeft aan het eind van de vijfde regel (één na laatste noot) een f. Liedboek 2013 heeft daar een fis.
- De melodie van Nikolaus Decius wordt door Bach in twee van zijn cantates gebruikt als melodie voor het slotkoraal. Het gaat om cantate BWV 104, 'Du Hirte Israel, höre' en cantate BWV 112 'Der Herr ist mein getreuer Hirt'. In cantate BWV 86 'Ich bin ein guter Hirt' is een sopraanaria opgenomen waarin de de koraalmelodie met vele versieringen terugkomt. Cantate BWV 128 'Auf Christi Himmelfahrt allein' kent een grandioos openingskoor, met hobo's, hoorn en strijkorkest, dat helemaal gebaseerd is op deze melodie.
Literatuur
Toelichtingen:
- Liedboekcompendium: https://www.liedboekcompendium.nl/lied/302-god-in-den-hoog-alleen-zij-eer-2_8_8
- Ignace de Sutter bespreekt dit lied in 'De lofzang van alle tijden : een derde reeks hymnologische studies over het kerklied in de Oekumene', 1983, p. 103-108. ISBN 9026478186.
- Organist & Eredienst, juli/aug.1996, blz.145 (Mieke Breij/Klaas Tjitte de Jong)
- Liederkunde zum Evangelischen Gesangbuch 6/7-32 (Andreas Martin)
- Arie Eikelboom, 'Hymnologie. Een geschiedenis van de strofische zang in de westerse christelijke kerk; deel III: Liederen van volgelingen van Luther en liederen van Ziwingli, p. 44 e.v. Den Haag, 2011. ISBN 978-90-816827-0-1.
Culturele informatie
'God in den hoog' alleen zij eer' is een van de meest bewerkte liederen voor allerlei instrumenten.